Đại dịch Ebola đã phá vỡ nhiều mặt của cuộc sống tại Sierra Leone, dẫn đến tình trạng lưu trữ hồ sơ kém và do đó, thiếu những dữ liệu chính thức. Tuy nhiên, tập hợp từ nhiều nguồn gồm cảnh sát, các tổ của Chính phủ và phi chính phủ, phỏng vấn những người trẻ tuổi... tất cả đều cho thấy, có sự gia tăng đột biến tội phạm hiếp dâm và quan hệ tình dục có sự đồng thuận của nạn nhân trong giới trẻ. Điều này dẫn tới tỷ lệ trẻ vị thành niên mang thai tăng cao chóng mặt. “Chúng tôi chưa thể đưa ra con số chính xác vì nhiều cuộc đánh giá đang được tiến hành... Nhưng những gì chúng tôi nghe được từ nhiều đối tác khác là tỷ lệ đã tăng lên”, Dhuwarakha Sriram, một chuyên gia về bảo vệ trẻ em của UNICEF, cho biết.
Amie, một học sinh trung học 16 tuổi, cho biết, hai người bạn thân của cô đã có thai kể từ khi dịch Ebola bắt đầu bùng phát từ tháng 5 năm ngoái. “Lúc trước khi dịch Ebola xảy ra, tôi chỉ chú tâm học hành không nghĩ ngợi gì tới những cậu bạn trai cả. Nhưng bây giờ thì thật khó khăn và nhàm chán. Tôi muốn trường học mở cửa lại vì việc này sẽ giúp các cô gái trẻ khỏi chìm đắm trong các mối quan hệ thân mật với bạn trai”, Amie nói.
Hiện tại, những phụ nữ và trẻ em gái muốn thực hiện quan hệ tình dục an toàn hay tư vấn kế hoạch hóa gia đình, phòng tránh thai đều khó hơn trước rất nhiều. Bởi các cơ sở y tế đều đang đóng cửa hoặc bận rộn tập trung điều trị Ebola.
Chính quyền địa phương nói rằng, việc cách ly bắt buộc và tỷ lệ thất nghiệp cao ở nam giới có thể là yếu tố góp phần khiến tội phạm liên quan đến tình dục tăng cao. “Họ nói rằng “nhàn cư vi bất thiện”. Trước đại dịch Ebola, tội phạm tình dục không tăng mặc dù vẫn có những trường hợp xảy ra. Nhưng trong suốt quá trình xảy ra đại dịch Ebola, loại tội phạm này lại trở thành một đại dịch khác, đặc biệt nghiêm trọng khi chúng liên quan đến trẻ vị thành niên. Hành vi phạm tội tình dục thực sự trở thành một mối đe dọa”, trung sĩ cảnh sát Aruna Gbondo thuộc Trung tâm Cảnh sát hỗ trợ gia đình Kenema cho hay.
 |
| Nhiều phụ nữ phải gánh vác vai trò trụ cột kinh tế trong gia đình. |
Đại dịch Ebola đã khiến cấu trúc gia đình truyền thống bị tàn phá, nhiều cô gái trẻ bị biến thành trụ cột trong gia đình. Nhiều doanh nghiệp hộ gia đình phá sản đã đẩy nhiều cô gái phải ra ngoài chấp nhận làm bất cứ công việc gì để có tiền, trong số đó có những người phải bán thân nhằm mong nuôi sống gia đình. Vai trò mới bên ngoài gia đình của các cô gái khiến họ có nhiều nguy cơ bị tấn công tình dục hơn. “Tôi đi bán nước và một vài mặt hàng khác trong thị trấn dọc theo một tuyến phố. Một lần, có một người đàn ông gọi tôi. Ông ta nói muốn mua một số thứ và đưa tôi vào một ngôi nhà mà theo lời ông ta vì ông ta đang để tiền trong đó...”, cô bé Saliamatu, 14 tuổi, kể trong nước mắt. Và rồi, Saliamatu đã bị người đàn ông đó cưỡng hiếp suốt 2 ngày trước khi cô trốn thoát được.
Christopher M. Brianma, một điều phối viên quốc gia của Nhóm nhân quyền Humanist Watch Salone (HUWASAL) cho biết, họ đã nhận thấy sự gia tăng đáng kể từ những báo cáo về tội phạm tình dục và tiếp xúc với nhiều trường hợp của tình trạng bạo hành trên cơ sở giới (SGBV) so với trước khi dịch Ebola bùng phát. Điều này cho thấy, bọn tội phạm tình dục không sợ bị lây nhiễm Ebola qua đường quan hệ tình dục, Christopher bày tỏ sự ngạc nhiên và phẫn nộ.
Theo một đạo luật được thông qua năm 2012 tại Sierra Leone, kẻ phạm tội hiếp dâm có thể bị kết án từ 5 năm đến 15 năm tù. Như vậy, ngoài việc coi thường lây nhiễm Ebola, những kẻ tấn công tình dục không sợ pháp luật. Tại sao vậy? Có lẽ, vì hệ thống thực thi pháp luật còn quá mỏng hoặc chưa đủ sức răn đe.
Đơn cử, tại tỉnh Kailahun, tòa án thậm chí còn không có một thẩm phán làm việc thường xuyên. Những nhà hoạt động cho biết, có một số trường hợp chờ hơn 3 tháng hồ sơ tố cáo mới được xem xét. Ngoài ra, các phòng khám cũng không còn hoạt động nên việc điều trị y tế, tư vấn pháp lý cho những nạn nhân bị tấn công tình dục không được thực hiện. Trung tâm Rainbo tại Kenema, nơi giúp đỡ các nạn nhân bạo lực gia đình và tấn công tình dục đã đóng cửa từ cuối tháng 5 năm ngoái.
Tình trạng thiếu bác sĩ để kiểm tra cho những nạn nhân bị tấn công tình dục đồng nghĩa họ không có bằng chứng để đưa đến tòa án, ngay cả khi phiên tòa đã được mở. Sau 5 năm, nếu không có bằng chứng y tế về tấn công tình dục, trường hợp đó sẽ không được tòa án giải quyết. “Vì vậy, điều này được xem như một con đường cho những kẻ đồi bại ngang nhiên thoát tội, do đó bọn họ sẽ tiếp tục lợi dụng các cô gái trẻ”, Chritopher nói.
 |
| Trang bị kiến thức cho nữ vị thành niên để có thể ứng phó trước nguy hiểm. |
Chính phủ Sierra Leone hiện vẫn cam kết giải quyết triệt để tình trạng bạo hành trên cơ sở giới và thực thi chiến lược quốc gia từ tháng 5/2013 nhằm giảm tình trạng tảo hôn và mang thai ở lứa tuổi vị thành niên.
Hiện nay, Chính phủ nước này đang tiến hành một số biện pháp như: Lập phòng khám chỉ dành riêng khám sức khỏe sinh sản cho các cô gái vị thành niên; tạo ra những “không gian an toàn cho các cô gái”, nơi thanh thiếu niên có thể nhận được sự giúp đỡ, được tư vấn về chấn thương thể chất lẫn tinh thần và một gói giáo dục cho trẻ em gái để giảm thiểu những tác động tiêu cực trong nhà trường. Ngoài ra, UNICEF cho biết, họ đang làm việc với các tổ chức thanh niên địa phương, nhằm phát triển các chương trình xã hội hóa như một phần của các hoạt động ứng phó dịch Ebola, giảm tỷ lệ tảo hôn và mang thai ở trẻ vị thành niên.