Thanh Hóa: Phát huy vai trò "nhạc trưởng" gắn kết sản phẩm vùng dân tộc thiểu số và miền núi với thương mại

Đến tháng 11, những vườn cam trĩu quả trải dọc sườn đồi của bản Hạ Sơn, xã Pù Nhi (tỉnh Thanh Hóa) bắt đầu ngả sang màu vàng óng, báo hiệu vụ mùa thu hoạch cam mới đã đến. Chị Triệu Thị Sệnh, dân tộc Dao, cho biết: Gia đình chị là một trong những hộ rời đỉnh Pù Quăn về bản Hạ Sơn sinh sống, cũng là trong những gia đình tiên phong đưa giống cam Cao Phong về vùng đất này trồng. Trước đây, gia đình chị cặm cụi trồng sắn, trồng xoan nhưng không hiệu quả. Đất canh tác chủ yếu đất đồi núi có độ dốc lớn, khan hiếm nguồn nước, cuộc sống không khởi sắc được.

4 năm trước, chị bàn cùng chồng mạnh dạn nhập hơn 300 cây cam trồng thử nghiệm. Phù hợp thổ nhưỡng, khí hậu, những gốc cam đã cho thu hoạch 3 vụ mùa ổn định. Cuộc sống cũng vì thế tốt hơn trước đây. 

Chị Sệnh chia sẻ: Cam là loại cây khó trồng hơn so với các loại cây khác. Chị không quản ngại tìm đến những gia đình có hiểu biết kỹ thuật trồng để học hỏi. Từ việc chọn cây giống, tưới nước, bón phân, tỉa cành, cắt quả đến phát hiện và điều trị bệnh..., chị đều tuân thủ chặt chẽ quy trình. Được trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật, vườn cam cho thu hoạch mỗi năm ước khoảng 50 - 60 triệu đồng.

Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Hạ Sơn Triệu Văn Lĩu cho biết: Nhờ chuyển đổi cây trồng, mô hình trồng cam của bản đang phát huy hiệu quả. Cuộc sống của người Dao nơi đây được cải thiện rõ rệt. Các gia đình có điều kiện chăm lo con cái, cho đi học hành đầy đủ. Năm 2025, cả bản ước đạt thu nhập bình quân đầu người khoảng 50 triệu đồng/năm. 

Ông Triệu Văn Lĩu cho biết thêm, bản đang tuyên truyền, vận động bà con chuyển đổi thêm 3 ha diện tích cây kém hiệu quả trang trồng cam. Tuy nhiên, thực tế cho thấy là cây cam vẫn đang gặp khó khăn, đặc biệt là việc xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm. Các hộ dân người Dao nơi đây rất mong mỏi được các cấp, các ngành hỗ trợ trong việc tìm kiếm "đầu ra" cho sản phẩm, nâng cao giá trị và khả năng cạnh tranh của hàng hóa của bà con nơi đây.

Kéo gần khoảng cách giữa sản xuất và hệ thống phân phối

Đây là vấn đề không chỉ riêng của cây cam mà đang là vấn đề chung của các sản phẩm hàng hóa đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Góp phần thực hiện chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, những năm gần đây, Thanh Hóa chú trọng thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp sản xuất và thương mại nhằm tạo chuỗi giá trị hàng hóa, ổn định đầu ra và nâng cao sức cạnh tranh.

Thực tế những năm qua cho thấy, Thanh Hóa có diện tích mía, sắn, rau quả lớn với nhiều vùng chuyên canh tập trung khác nhau, nhưng tình trạng được mùa mất giá vẫn tồn tại. Theo các chuyên gia, sự liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp phân phối vẫn thiếu chặt chẽ và có tính dài hơi. 

Thậm chí vẫn còn nghịch lý xảy ra là các siêu thị, cửa hàng tiện lợi vẫn nhập hàng từ địa phương khác, thậm chí lấy nguồn hàng từ miền Nam về. Mặt khác, một số doanh nghiệp thương mại chưa mạnh dạn đầu tư khai thác, xây dựng thương hiệu riêng gắn liền với hàng hóa sản xuất tại tỉnh. Chính vì thế, nguồn lực sản xuất tại chỗ chưa được khai thác hết, thậm chí "ứ đọng", tạo áp lực lên đời sống của người sản xuất.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa xuất hiện các hệ thống phân phối hiện đại, như các trung tâm thương mại, siêu thị như GO! Thanh Hóa, Winmart, Co.opmart và mạng lưới hàng nghìn cửa hàng tiện lợi, chợ truyền thống. Để khắc phục những tồn tại, bất cập, thiếu sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất và thương mại, ngành Công Thương tỉnh Thanh Hóa đang từng bước phát huy vai trò liên kết giữa 2 khu vực này.

Thời gian qua, các chương trình kết nối cung - cầu do Sở Công Thương tỉnh Thanh Hóa tổ chức được coi là những điểm sáng liên kết giữa sản xuất và phân phối, tiêu thụ hàng hóa bản địa. Ngành công thương Thanh Hóa đã và đang đóng vai trò "nhạc trưởng" trong việc gắn kết sản xuất với thương mại. Các chương trình kết nối cung - cầu được tổ chức thường xuyên hơn, hướng tới việc ký kết hợp đồng bao tiêu dài hạn thay vì giao dịch ngắn hạn.

Thông qua các hội nghị xúc tiến thương mại, nhiều doanh nghiệp sản xuất đã đưa được sản phẩm vào hệ thống siêu thị lớn, tạo kênh tiêu thụ ổn định. Một số sản phẩm nông nghiệp chủ lực như nem chua, nước mắm Ba Làng, chè lam Phủ Quảng, miến dong Cẩm Thủy đã hiện diện trên quầy kệ của các chuỗi siêu thị.

Cùng với đó, các doanh nghiệp sản xuất tiếp tục được hỗ trợ để đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, OCOP, đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe của thị trường. Các doanh nghiệp thương mại cũng được khuyến khích tham gia đầu tư từ khâu xây dựng vùng nguyên liệu, đồng hành cùng nhà sản xuất ngay từ đầu, thay vì chỉ đóng vai trò phân phối. Sự đồng hành này không chỉ nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn bảo đảm tính ổn định của nguồn cung. Nhờ đó, trong 9 tháng đầu năm 2025, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của tỉnh Thanh Hóa tăng 13,3%.