Thú chơi sách từ góc nhìn của học giả Vương Hồng Sển

Vương Hồng Sển (1902 - 1996) là nhà văn hóa, học giả, người sưu tầm cổ ngoạn có uy tín trong giới sử học và khảo cổ nhờ vốn hiểu biết sâu rộng về miền Nam. Niềm đam mê trọn đời của ông là đọc sách, sưu tầm, tìm tòi và ghi chép tất cả những điều tai nghe mắt thấy. Ông say mê đồ cổ, quyến luyến những giá trị cũ xưa và thích khảo cứu về các trò chơi cổ truyền như đá dế, chọi gà, chọi cá, chơi chim, trồng kiểng, nghệ thuật chơi cổ ngoạn, chuyện tiếu lâm xưa và nay. Có thể xem ông như một kho tàng sống về những lĩnh vực đó. 

Các tác phẩm của ông phần nhiều thuộc dạng hồi ký, bút ký. Chúng là nguồn tư liệu sống động cho thấy đời sống, suy nghĩ, văn hóa ở xã hội năm xưa. Những tư liệu mà ông thu thập và ghi chép là nguồn tài liệu lịch sử và văn hóa quý giá cho những ai muốn tìm hiểu về nhiều khía cạnh của đời sống ở miền Nam qua nhãn quan một chứng nhân thời cuộc.

Khi qua đời, ông đã hiến tặng ngôi nhà (Vân Đường phủ) và bộ sưu tập cổ vật của mình (tổng cộng 849 món) cho Nhà nước Việt Nam. Ngày 5/8/2003, UBND TPHCM đã ban hành quyết định xếp hạng ngôi nhà là Di tích cấp thành phố và là di tích kiến trúc nghệ thuật nhà cổ dân dụng truyền thống.

Tác phẩm kinh điển về thú chơi sách

Trong các tác phẩm mà học giả Vương Đình Sển để lại, không thể không nhắc đến cuốn Thú chơi sách, xuất bản lần đầu tiên năm 1960. Đây là một trong những cuốn sách đầu tiên thử tìm cách định nghĩa về "thú chơi sách" và bàn luận về nhiều khía cạnh của cái thú nhàn, thú phong lưu này. Qua thời gian, cuốn sách đã trở thành "kinh điển", thành sách gối đầu giường cho nhiều người đọc có niềm đam mê với sách, hay như cụ Vương Hồng Sển giải nghĩa, là những người "si tình" vì sách.

Người quý trọng sách thuộc nhiều lứa tuổi, nhiều thế hệ sẽ dễ dàng bắt gặp mình trong tác phẩm này. Những suy nghĩ, chiêm nghiệm và tâm sự của cụ Vương Hồng Sển về sách, về giá trị cùng cái đẹp của sách và nghệ thuật chơi sách hẳn sẽ nhận được sự tán đồng, tâm đắc của bạn đọc.

Xuất phát từ ham thích tìm tòi của một học giả, nhà sưu tầm, cụ Vương Hồng Sển đặc biệt thích thu thập về nhiều ấn bản khác nhau của cùng một tác phẩm, từ ấn bản đầu tiên đến những bản in giấy đẹp, có chữ ký tác giả, có minh họa hay có thêm nội dung đặc sắc. Trong Thú chơi sách, cụ đã hãnh diện kê ra 26 ấn bản Truyện Kiều và 11 ấn bản Lục Vân Tiên mà cụ sưu tầm được, mỗi bản mang một giá trị riêng.

Cụ Vương cũng giục giã mọi người làm sao cho xứng là người chơi sách, "biết thương sách, mê sách, biết chơi sách và trân-trọng xem cuốn sách như những người bạn tốt", "cưng như cưng trứng, hứng như hứng hoa". Đặc biệt, cụ khuyến khích mọi người đọc nhiều sách, tủ sách người Việt cần có cả sách Pháp, sách Anh, sách Trung-Hoa, nhưng cần kíp là phải cứu với sách chữ Nôm, một bộ phận quý giá của ngôn ngữ dân tộc.

Song song với những suy nghĩ chung về sách, cụ Vương Hồng Sển cũng chia sẻ về tuổi thơ đọc sách của mình, về người mẹ đã gieo vào lòng ông tình thương với sách, và về những câu chuyện hoặc con người thú vị mà ông tao ngộ trên hành trình sưu tầm sách của mình. Những mẩu truyện nhỏ này góp phần giúp ta hiểu thêm về chính con người của cụ Vương Hồng Sển - một trong những học giả uy tín nhất về Nam bộ, và về thời đại mà cụ sống. 

Thú chơi sách giải mã những vấn đề thú vị không phải ai cũng biết trong nghệ thuật chơi sách từ Đông sang Tây, xưa tới nay, và không khó để hiểu được tại sao mà nó trở thành "kinh điển" trong thể loại sách nói về sách. Bạn đọc hiện đại có lẽ sẽ rất vui thích khi nhận ra cái chung và cái riêng của người xưa và người nay trong cách thưởng thức và giữ gìn sách.