Thứ tự ưu tiên sử dụng khẩu trang trong mùa dịch Covid-19

Hiện tại, bệnh viêm phổi cấp do vius corona chủng mới (covid-19) vẫn đang diễn biến phức tạp tại nhiều nước trên thế giới. Cũng vì thế, các sản phẩm sát khuẩn, khẩu trang y tế luôn trong tình trạng "cháy hàng". Dù vậy, một số chuyên gia cũng cho rằng, người khỏe mạnh không nhất thiết phải đeo khẩu trang y tế. Thay vào đó, người dân có thể đeo khẩu trang vải để tái sử dụng, nhằm tiết kiệm và bảo vệ môi trường. Thậm chí, một số người còn đặt câu hỏi về hiệu quả của việc đeo khẩu trang y tế?

Về vấn đề trên, TS. Nguyễn Hồng Vũ, Viện Nghiên cứu ung thư (City of Hope, California, USA) cho biết, virus corona chủng mới sống chủ yếu trong các tế bào ở đường hô hấp. Chúng xâm nhiễm vào tế bào rồi sinh sản, nhân lên ở đó và thoát ra ngoài. Do vậy, sự hiện diện của chúng trong các dịch của đường hô hấp là chuyện tất yếu. Hiện nay, để xét nghiệm tìm người nhiễm, người ta lấy mẫu kiểm tra các dịch vòm họng, mũi hoặc dịch giữa phổi. Khi người bệnh ho và hắt xì thì sức nén của hơi thoát ra sẽ biến những dịch trong đường hô hấp thành những hạt dịch nhỏ chứa các virus trong đó.

Khoa học đã chứng minh khi hắt xì, các hạt dịch đó có thể văng ra với vận tốc 50m/s, xa đến hơn 6m; ho thì các hạt dịch sẽ di chuyển với vận tốc 10m/s, khuếch tán xa hơn 2m và từ việc thở bình thường thì các hạt dịch chỉ di chuyển vận tốc 1m/s và chỉ khuếch tán trong vòng 1m.

Điểm tiếp theo cần làm rõ đó là các hạt dịch này có kích thước bao nhiêu và có xuyên qua được khẩu trang y tế 3 lớp mà chúng ta thường dùng hay không? Theo một nghiên cứu năm 2013 thì các hạt dịch này có kích thước từ khoảng 75 đến 360micro mét (1micro mét = 1000 nano mét) và các khẩu trang y tế 3 lớp thông thường có khả năng lọc hiệu quả các hạt có kích thước trên 5micro mét trở lên. Do vậy, các hạt dịch đó có thể dễ dàng bị giữ lại ở phía ngoài khẩu trang.

Như vậy, khẩu trang y tế "có ích" trong việc bảo vệ bạn khỏi bị nhiễm bệnh trong mùa dịch virus đường hô hấp cấp chủng corona mới. Ngoài ra, một loạt các bài báo khoa học khác cũng đã chứng minh khẩu trang y tế có khả năng bảo vệ nhân viên y tế trong các dịch bệnh đường hô hấp và hiệu quả của nó cũng ngang ngửa với khẩu trang N95. Đó là lý do tại sao nhân viên y tế làm việc trong mùa dịch đều ít nhất phải có đeo khẩu trang.

Nhiều người sẽ thắc mắc vậy rõ ràng nó hiệu quả vậy với nhân viên y tế, tại sao thông tin lại nói nó không hiệu quả với người thường, theo TS. Nguyễn Hồng Vũ, lý do là "người thường không biết đeo khẩu trang sao cho đúng" như: Lấy tay sờ vào mặt trước khẩu trang, đeo không sát mặt,… Do đó, người dân nên học cách đeo khẩu trang cho đúng để tự bảo vệ mình chứ không phải khẩu trang không có tác dụng bảo vệ.

Thứ tự ưu tiên sử dụng khẩu trang

TS. Vũ cũng cho biết, trong trường hợp thiếu thốn khẩu trang các thứ tự ưu tiên nên được sắp xếp như sau:

- Người đang bệnh: Là ưu tiên hàng đầu vì nếu không người này sẽ rất dễ phát tán mầm bệnh cho mọi người xung quanh và số người nhiễm bệnh sẽ tiếp tục tăng lên không kiểm soát được.

- Nhân viên Y tế: Những người này tiếp xúc nhiều với các bệnh nhân mang mầm bệnh nên nguy cơ nhiễm bệnh của họ cao hơn rất nhiều so với những người thường bên ngoài. Việc hỗ trợ trang bị cho họ tối đa để họ không bị nhiễm, họ khỏe mạnh thì mới có thể giúp người bệnh khác được.

- Người nhà chăm sóc người bệnh: Cũng như nhân viên y tế, người này tiếp xúc trực tiếp với các mầm bệnh nên việc ngăn ngừa lây nhiễm là cần thiết.

- Những người khỏe mạnh đến chỗ đông người trong vùng có nhiều người nhiễm bệnh nhưng chưa xác định được trong cộng đồng (xuất hiện hiện tượng lây nhiễm cộng đồng). Vì ai có thể đảm bảo những người bệnh trong môi trường công cộng đông đúc ấy không hắt xì, ho làm văng những hạt dịch mang virus ra ngoài khẩu trang hoặc thậm chí họ không có khẩu trang hoặc đeo khẩu trang không đúng cách!

Do vậy, nếu trong tình huống dịch bệnh xảy ra mà thiếu thốn khẩu trang thì người dân nên "nhường" theo thứ tự ưu tiên như trên và người trẻ nhường cho người già, người có sẵn bệnh mãn tính khác vì họ có nguy cơ tử vong cao hơn.