Thừa cân đẩy nhanh quá trình lão hóa não bộ

Thừa cân có mối quan hệ với nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau là điều đã được biết đến rộng rãi. Những nghiên cứu trước đây đã chứng minh điều này. Chúng chỉ ra rằng chất béo quanh các tạng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh và khiến tỷ lệ tử vong tăng lên. Những vấn đề có thể dễ dàng gặp phải hơn nếu có sự gia tăng mỡ quanh tạng kể đến như các bệnh lý tim mạch, đái tháo đường tuýp 2, tăng huyết áp, đột quỵ, bệnh Alzheimer, ung thư vú, ung thư đại tràng,...

Gần đây, các nhà khoa học đến từ Canada đã thực hiện một nghiên cứu mới với hơn 9000 người tham gia. Sau khi đánh giá tổng lượng chất béo trong cơ thể và mỡ quanh tạng của những người tham gia, họ phát hiện rằng, dư thừa chất béo có thể tác động lên cả sức khỏe tinh thần và thể chất.

Kết quả cụ thể của nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí JAMA Network Open.

1. Thừa cân và suy giảm chức năng nhận thức

Để thực hiện đánh giá một loạt các chức năng nhận thức của những người tham gia. Nhóm nghiên cứu sẽ yêu cầu họ thực hiện hai bài kiểm tra gồm Kiểm tra thay thế ký tự chữ số (DSST) và Kiểm tra đánh giá nhận thức Montreal (MoCA).

Để thu được kết quả khách quan nhất, nhóm nghiên cứu cũng đã tiến hành điều chỉnh một số các yếu tố liên quan đến chức năng nhận thức. Những yếu tố này có thể kể đến như yếu tố nguy cơ tim mạch, trình độ học vấn, các tổn thương não được phát hiện khi chụp cộng hưởng từ (MRI),...

Sau khi phân tích kết quả họ phát hiện, tổng lượng chất béo và mỡ quanh tạng nhiều hơn đều có mối quan hệ với điểm số của hai bài kiểm tra DSST và MoCA thấp hơn. Trong đó, bài kiểm tra đánh giá tốc độ xử lý DSST bị ảnh hưởng lớn hơn so với bài kiểm tra đánh giá đa chiều MoCA.

Cụ thể, 25% những người có lượng mỡ nhất có tốc độ lão hóa nhận thức nhanh hơn đến 3 năm so với 25% những người có lượng mỡ thấp nhất.

Theo Giáo sư Anton Porsteinsson đến từ Đại học Rochester, mọi người đều biết rằng béo phì và mỡ trong cơ thể nhiều hơn có sự liên quan với gia tăng yếu tố nguy cơ bệnh lý tim mạch, những yếu tố có khả năng ảnh hưởng lên chức năng nhận thức. Nhưng nghiên cứu cắt ngang này đã chỉ ra rằng thừa cân là yếu tố nguy cơ làm suy giảm chỉ số nhận thức. Kết quả này bất kể các yếu tố nguy cơ bệnh lý tim mạch, trình độ học vấn hay có các tổn thương não phát hiện trên cộng hưởng từ hay không.

Những phát hiện của nghiên cứu mới cũng giúp củng cố thêm phát hiện của một nghiên cứu cũ trước đây về người cao tuổi ở Dublin. Theo nghiên cứu cũ này, thừa cân, béo phì và béo phì trung tâm làm suy giảm chức năng nhận thức.

2. Nguyên nhân của điều này là gì?

Tiến sĩ Eamon Laird đến từ Trường Cao đẳng Trinity cho rằng, nghiên cứu này là một nghiên cứu cắt ngang. Vì vậy nó không thể chứng minh tình trạng thừa cân, béo phì liệu có phải là nguyên nhân của sự suy giảm chỉ số nhận thức hay không. Tuy nhiên, chắc chắn tồn tại mối quan hệ giữa chúng.

Cùng với đó, các nhà khoa học đã kiểm soát các các yếu tố được chứng minh có mối quan hệ với suy giảm nhận thức là những yếu tố tim mạch và các tổn thương não do mạch máu. Vì vậy, sẽ phải có một điều nào khác chịu trách nhiệm cho mối quan hệ này.

Theo nhóm tác giả, phản ứng viêm có thể có vai trò nhất định đối với sự suy giảm chức năng nhận thức ở người thừa cân hoặc béo phì. Bởi theo một nghiên cứu gần đây được tiến hành trên 15000 người tham gia cho thấy, những người béo phì hoặc có tỷ số eo/hông lớn sẽ có hàm lượng protein phản ứng C trong máu cao hơn so với người bình thường.

Tiến sĩ Eamon Laird cũng đồng ý với quan điểm phản ứng viêm giữ một vai trò nhất định. Ông cho rằng các cytokin tiền viêm từ mô mỡ có thể có vai trò gây ra những tổn thương mô thông qua phản ứng viêm.

Tuy nhiên theo Tiến sĩ Eamon Laird, còn có nhiều cơ chế khác cũng có thể tham gia vào quá trình này, chẳng hạn thừa cân và béo phì thường song hành cũng với các bệnh lý mãn tính khác như tăng huyết áp,... Ngoài ra, thừa cân còn làm giảm lưu lượng dòng máu đến não và làm tăng nguy cơ tổn thương các tế bào thành mạch. Điều này có thể chính là một trong các nguyên nhân làm suy giảm kết quả các bài kiểm tra nhận thức.

Tiến sĩ Eamon Laird đưa ra dẫn chứng, cứ mỗi khi tăng kích thước vòng eo thêm 1cm thì lưu lượng dòng máu đến não sẽ giảm đi tương đương với việc già đi một tuổi.

3. Làm thế nào để ngăn chặn suy giảm nhận thức?

Kết quả của nghiên cứu này đã cho thấy, béo phì và thừa cân có mối quan hệ với sự suy giảm nhận thức. Do đó, Giáo sư Porsteinsson đã đưa ra một số lời khuyên để ngăn chặn điều này như sau:

- Giảm cân

- Tăng cường luyện tập thể dục

- Kiểm soát bệnh đái tháo đường hoặc không dung nạp glucose

- Luyện tập tăng cường tốc độ xử lý nhận thức

Tiến sĩ Laird nhấn mạnh, người có chỉ số khối cơ thể (BMI) và tỷ số eo/hông cao, người ít hoạt động thể chất thường có lưu lượng tưới máu não thấp hơn. Mà hoạt động thể chất lại có thể làm giảm bớt sự liên hệ giữa hai vấn đề này. Do đó, đây có thể là một phương pháp hiệu quả, dễ thực hiện và chi phí thấp để ngăn chặn các tác động tiêu cực của béo phì, thừa cân.

Tuy nhiên theo Giáo sư Anton Porsteinsson, nghiên cứu này vẫn còn nhiều điều chưa giải thích được. Chẳng hạn như vì sao bài kiểm tra tốc độ nhận thức lại chịu tác động nhiều hơn bài kiểm tra nhận thức đa chiều,... Những điều này sẽ đều sẽ cần được nghiên cứu thêm để làm rõ.

Nguồn tham khảo: Excess weight may accelerate brain aging