Tiến sĩ Việt 4 lần được vinh danh trên đất Mỹ

Sự kiên nhẫn, sáng tạo, đam mê nghiên cứu của Liêm khởi nguồn từ rất sớm. Ông Phan Minh Chánh (cựu giáo viên trường THPT Lý Tự Trọng, Khánh Hòa) - bố của Liêm kể: Lúc Liêm còn nhỏ, bố mẹ cùng làm nghề giáo nên kinh tế gia đình rất khó khăn. Ông đã cùng con tự làm đồ chơi từ những vật liệu có sẵn quanh nhà. Rồi được bố khuyến khích làm những thí nghiệm theo cuốn sách 175 thí nghiệm, Liên tỏ ra rất thích thú.

Năm Liêm 4 tuổi, ông Chánh phải đi công tác ở Campuchia. Ông Chánh vô cùng bất ngờ khi nhận được thư viết tay của con. 4 tháng sau về phép, ông thấy con mình đọc báo vanh vách.

Hóa ra, ở nhà, cậu bé Liêm nhất định không đi nhà trẻ vì: Những điều cô giáo dạy con đều biết hết rồi. Hơn nữa, Liêm không quen với sự quát mắng của cô giáo, bởi bố mẹ cậu không bao giờ dùng đòn roi để dạy các con.

Thấy vậy, gia đình bèn cho cậu học dự thính lớp 1. Thành tích học tập đứng đầu của lớp 1 dự thính nhưng do chưa đủ tuổi nên Liêm không được đi học. 5 tuổi, ở nhà, cậu đọc hết giá sách của bố. Ông Chánh vẫn nhớ như in con trai chưa vào lớp 1 đã hỏi bố về khái niệm “vận trù học” trong sách Vật lý.

Năm lớp 10, Liêm được nhận học bổng sang Pháp học. Năm 2001, Liêm thi vào ngành Công nghệ sinh học của ĐH Khoa học tự nhiên TP.HCM và năng nổ tham gia vào các phong trào nghiên cứu khoa học tại trường. Năm thứ 3 đại học, anh nhận học bổng Tiến sĩ của Quỹ Giáo dục Việt Nam (VEF) và sang Mỹ du học năm 2005.

Quyết định theo con đường nghiên cứu về ung thư, Liêm chọn nghiên cứu tại trường MD Anderson (có trụ sở tại Houston, bang Texas, Mỹ), trung tâm nghiên cứu về ung thư số 1 của Mỹ do tạp chí US News của Mỹ xếp hạng trong suốt 12 năm qua.

Ông Minh Chánh vẫn muốn con theo ngành Vật lý của bố hoặc Y khoa. Nhưng ông ủng hộ lựa chọn của con khi nghe Liêm giải thích: Một bác sĩ có thể cứu vài người nhưng một người nghiên cứu về công nghệ sinh học, tìm ra phương pháp mới thì có thể chữa cho hàng triệu người trên thế giới. 

Còn một lí do nữa khiến Liêm theo con đường nghiên cứu về ung thư là do cậu phải chứng kiến nhiều người thân trong gia đình mắc phải căn bệnh nguy hiểm này, trong đó có bà nội cậu. 

Trước khi Liêm qua Mỹ học, ông Minh Chánh đã rủ con trai cùng đi xe máy qua một số vùng quê nghèo của Việt Nam. Trước cảnh nhiều đứa trẻ mặc nhếch nhác vào ngày mùng 2 Tết, hai bố con cùng ngậm ngùi, xót xa. Trên suốt quãng đường đi với cảm xúc chùng xuống ấy, ông Chánh đã chia sẻ, dặn dò con rất nhiều. Đặc biệt, ông nhấn mạnh, sau này nếu con thành tài thì phải biết cống hiến cho đất nước.

Từ năm 2012 đến nay, TS Phan Minh Liêm góp phần bắc nhịp cầu đưa các giáo sư hàng đầu của Viện MD Anderson giảng dạy khóa học về ung thư cho hàng trăm bác sĩ, nhà khoa học, sinh viên tại Việt Nam. Các bài giảng và thực hành của khóa học đã cung cấp nhiều kiến thức và kỹ năng quan trọng cho các bác sĩ, các nhà khoa học tại Việt Nam, cũng như mở ra nhiều cơ hội hợp tác và đào tạo. Ngoài ra, TS Phan Minh Liêm còn mơ ước xây dựng bệnh viện chữa bệnh ung thư ở Việt Nam theo quy trình của Viện MD Anderson.

Nhờ những đóng góp vượt bậc tại Mỹ với hàng chục giải thưởng danh giá, TS Liêm vinh dự được bầu làm Chủ tịch Hội Sinh viên sau đại học của ĐH Texas. Trong lịch sử 73 năm từ khi Viện thành lập, đây là lần đầu tiên 1 sinh viên quốc tế được bầu vào vị trí Chủ tịch Hội Sinh viên. Anh cũng là gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2014.

Công trình nghiên cứu gene tiêu diệt tế bào ung thư của TS Phan Minh Liêm và các cộng sự thực hiện đã phát hiện một gene kháng ung thư quan trọng có khả năng tiêu diệt ung thư hiệu quả cũng như đảo ngược quá trình chuyển hóa năng lượng của khối u. Các kết quả nghiên cứu này sẽ giúp phát triển phương pháp điều trị mới có thể tiêu diệt ung thư hiệu quả, chính xác và giảm khả năng di căn, ức chế sự tăng trưởng của tế bào ung thư thay vì dùng phương pháp điều trị xạ trị hay hóa trị.