Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền tạo việc làm cho phụ nữ yếu thế

Khởi nghiệp từ 30 triệu đồng

Từ thị trấn Đà Bắc, vượt qua những con đường ngoằn ngoèo như sợi chỉ mảnh vắt ngang qua các dãy núi, chúng tôi tìm đến xóm Sưng thuộc xã Cao Sơn. Dưới chân núi Biều hùng vĩ, 78 hộ dân người Dao Tiền sống quây quần bên nhau, yên bình dưới những mái nhà tranh truyền thống.

"Năm 2017, được sự hỗ trợ của Tổ chức AOP tại Việt Nam, định hướng và hỗ trợ về phát triển du lịch cộng đồng, một số hộ dân ở xóm Sưng đã mạnh dạn tham gia làm du lịch, được dự án hỗ trợ cho vay vốn, tư vấn sửa lại nhà cửa, tập huấn nấu ăn và các kỹ năng đón tiếp khách… Nhờ làm du lịch, nhiều nghề truyền thống đã được hồi sinh, trong đó có nghề dệt thổ cẩm", Chị Bàn Thị Hải, điều phối viên du lịch cộng đồng tại xóm Sưng chia sẻ.

Với người phụ nữ Dao Tiền, ngay từ khi còn nhỏ đã được các bà, các mẹ truyền lại cho nghề dệt thổ cẩm để tự dệt vải, nhuộm chàm, thêu hoa văn, đường viền, trang trí trên váy áo của mình, phục vụ sinh hoạt hằng ngày cũng như trong các dịp lễ hội. Thế nhưng, theo thời gian nghề dệt cũng dần mai một.

Chị Lý Thị Hằng, Tổ trưởng Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền cho biết, mấy năm trở lại đây, nhờ giao thông thuận tiện, mạng xã hội phát triển, ngày càng có nhiều du khách đến xóm Sưng thăm quan, trải nghiệm cuộc sống, văn hoá của người Dao Tiền. Các du khách khi đến đây thích thú, ấn tượng với các hoạ tiết thêu trên váy áo và nhiều sản phẩm khác của phụ nữ Dao Tiền và muốn mua làm kỷ niệm.

"Xuất phát từ nhu cầu của khách tôi đã ấp ủ sẽ thành tổ hợp tác dệt thổ cẩm thế nhưng không có vốn. Mãi đến cuối năm 2022, tôi may mắn được giải Bạc khi tham gia cuộc thi dành cho thanh niên dân tộc thiểu số, với số tiền thưởng 30 triệu đồng, tôi đã thành lập Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền gồm 11 thành viên, là các chị em khuyết tật và yếu thế trong bản", chị Lý Thị Hằng cho biết.

Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền ra đời đã thực sự trở thành một "mái ấm" cho những người phụ nữ gặp khó khăn. Theo chị Hằng: "11 thành viên trong tổ đều là những người yếu thế, những người không lao động sản xuất nặng được, gặp nhiều bất trắc trong cuộc sống. Tổ hợp tác đã tạo công ăn việc làm cho họ, mang lại thu nhập".

Minh chứng rõ nét nhất là trường hợp của chị Đặng Thị Quý. Chị Quý bị khuyết tật, chân tay run rẩy, một bên chân bị liệt khiến việc đi lại và không thể lao động nặng. Trước đây, cuộc sống của chị gặp vô vàn khó khăn. Kể từ khi tham gia tổ hợp tác, dù không thể trực tiếp dệt thổ cẩm, chị vẫn đảm nhiệm khâu nhuộm chàm và hướng dẫn du khách trải nghiệm công đoạn này. Sự có mặt của chị là một phần quan trọng trong quy trình sản xuất, giúp chị có thêm thu nhập và cảm thấy mình có ích cho cộng đồng.

Hay như chị Lý Thị Quyết, người từng trải qua phẫu thuật và thường xuyên bị đau nhức khi thời tiết thay đổi. Trước khi có tổ hợp tác, chị cũng không có việc làm ổn định, chủ yếu ở nhà. Giờ đây, chị Quyết cùng các chị em khác có một công việc phù hợp với sức khỏe, mang lại nguồn thu nhập tuy không cố định nhưng đủ để cải thiện cuộc sống. Ngoài ra còn có chị Lý Thị Sơn có con bị bại não, hoàn cảnh cũng rất khó khăn…

Còn đó những trăn trở

Các sản phẩm của Tổ hợp tác rất đa dạng, từ những tấm vải thổ cẩm dệt tay tinh xảo, khăn quàng, túi xách đến các sản nhuộm chàm truyền thống. Đây không chỉ là những món đồ lưu niệm đẹp mắt mà còn là hiện thân của văn hóa và sự khéo léo của người phụ nữ Dao Tiền.

Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền không chỉ tạo công ăn việc làm cho những người phụ nữ yếu thế, hàng chục hộ dân trong xóm Sưng đều hưởng lợi. Theo đó, để phong phú các sản phẩm phục vụ du khách, tổ hợp tác phải "đặt hàng" từ các hộ dân, mỗi hộ phụ trách 1 công đoạn, cùng nhau sản xuất các sản phẩm.

"Tất cả các công đoạn đều được làm thủ công, đòi hỏi sự cẩn thận, khéo léo và chuyên tâm mới có được một sản phẩm đẹp. Bên cạnh đó, các thành viên đều là những người thợ lành nghề để giới thiệu và hướng dẫn cho trải nghiệm làm sản phẩm. Du khách khi đến xóm Sưng đều không thể bỏ qua tổ hợp tác, họ rất thích thú khi được trải nghiệm các công đoạn làm thổ cẩm của người Dao Tiền", chị Hằng chia sẻ.

Mặc dù mang nhiều ý nghĩa và tiềm năng, Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền vẫn đang đối mặt với những khó khăn không nhỏ, đặc biệt là về đầu ra cho sản phẩm. Nữ điều phối viên du lịch cộng đồng tại xóm Sưng Bàn Thị Hải trăn trở: "Hiện tại sản phẩm thổ cẩm chỉ bán cho khách du lịch là chính, chưa thể phát triển thành hàng hóa vì chưa có đầu ra".

Việc phụ thuộc hoàn toàn vào du khách, vốn chỉ đến đông vào đầu năm và cuối năm, khiến doanh thu của tổ hợp tác không ổn định. Những tháng giữa năm, khi lượng khách giảm, hoạt động của tổ cũng chững lại. Việc chưa thể đưa sản phẩm ra thị trường rộng lớn hơn là một rào cản lớn đối với sự phát triển bền vững của tổ hợp tác.

Hiệu quả kinh tế mà Tổ hợp tác thổ cẩm Dao Tiền mang lại có thể còn khiêm tốn. Tuy nhiên, với sự nỗ lực của tổ trưởng Lý Thị Hằng và các thành viên, tin rằng Tổ hợp tác sẽ ngày càng lớn mạnh, không chỉ mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho các thành viên có hoàn cảnh khó khăn mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa độc đáo của người Dao Tiền ở Đà Bắc, Hòa Bình.