Trong 11 tháng, gần 1.600 người mắc, 19 trường hợp tử vong do ngộ độc thực phẩm

An toàn thực phẩm vẫn là vấn đề nóng

Theo báo cáo "Tổng kết công tác y tế năm 2025 và 5 năm 2021–2025; định hướng công tác y tế 5 năm 2026–2030, các nhiệm vụ trọng tâm năm 2026" của Bộ Y tế, so với cùng kỳ năm 2024, số vụ ngộ độc thực phẩm giảm 54 vụ, số người mắc giảm 2.744 người và số trường hợp tử vong giảm 1 người.

Trong năm 2025, Bộ Y tế đã tập trung rà soát, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm. Công tác thanh tra, kiểm tra được tăng cường từ Trung ương đến địa phương, với sự vào cuộc của các cấp, các ngành chức năng, kịp thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý nhiều hành vi vi phạm với nhiều hình thức khác nhau, đồng thời công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Theo báo cáo, toàn ngành y tế ở Trung ương và địa phương đã tiến hành kiểm tra 252.669 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm; phát hiện 14.107 cơ sở vi phạm về an toàn thực phẩm, chiếm 5,58%. Trong số các cơ sở vi phạm, cơ quan chức năng đã xử lý 3.811 cơ sở, chiếm 27,01%, tăng so với cùng kỳ năm 2024 (22,2%).

Cụ thể, 3.132 cơ sở bị xử phạt tiền với tổng số tiền phạt 17,6 tỷ đồng; 40 cơ sở bị đình chỉ hoạt động; 256 cơ sở bị tiêu hủy sản phẩm với 141 loại thực phẩm.

Cục An toàn thực phẩm cũng đã triển khai 8 đoàn thanh tra, kiểm tra; đồng thời tăng cường hậu kiểm hoạt động kinh doanh, quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên internet và môi trường mạng.

Đề xuất sửa đổi Luật An toàn thực phẩm

Bên cạnh những kết quả đạt được, sau 15 năm triển khai, Bộ Y tế cho biết Luật An toàn thực phẩm đã đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước về thực phẩm, tuy nhiên thực tiễn thực hiện cho thấy một số quy định không còn phù hợp, phát sinh vướng mắc, gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm và ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng.

Một số quy định của Luật An toàn thực phẩm chưa bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật và chưa bảo đảm tính khả thi trong thực tiễn. Hiện nay, việc quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm và kiểm soát hàng giả đang được điều chỉnh bởi nhiều văn bản pháp luật khác nhau, gồm Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Luật An toàn thực phẩm và Nghị định số 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bộ Y tế cũng chỉ ra rằng hệ thống quản lý hiện nay chưa kiểm soát được đầy đủ chất lượng thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng trong quá trình sản xuất và lưu thông trên thị trường. Mô hình tổ chức bộ máy quản lý về an toàn thực phẩm trên phạm vi toàn quốc chưa tinh gọn, thống nhất, chưa tương xứng với nhiệm vụ được giao.

Thực tế thời gian qua vẫn còn tình trạng sản xuất thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng với số lượng lớn, gây bức xúc trong dư luận. Đồng thời, còn thiếu cơ chế để cơ quan nhà nước thu hồi giấy chứng nhận đã cấp hoặc tạm dừng cung cấp dịch vụ công đối với tổ chức, cá nhân vi phạm; chưa giao thẩm quyền cho Chính phủ quy định việc tạm dừng tiếp nhận, giải quyết hồ sơ đăng ký công bố sản phẩm khi có vi phạm; chưa quy định đầy đủ về điều kiện, hồ sơ, trình tự thủ tục đối với các cơ sở kiểm nghiệm.

Ngoài ra, Luật hiện hành chưa quy định bắt buộc tổ chức, cá nhân phải kiểm nghiệm các chỉ tiêu chất lượng bên cạnh các chỉ tiêu an toàn thực phẩm khi đăng ký lưu hành sản phẩm; chưa quy định rõ trách nhiệm tham gia giám sát hậu kiểm thực phẩm từ khâu sản xuất, nhập khẩu đến lưu thông trên thị trường.

Từ thực tiễn trên, Bộ Y tế khẳng định việc sửa đổi Luật An toàn thực phẩm là rất cần thiết nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập; xác định rõ và đề cao trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thực phẩm; nâng cao hiệu quả bảo đảm chất lượng, an toàn thực phẩm; tăng cường công tác hậu kiểm; tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền trong quản lý thực phẩm, bảo đảm quyền lợi người tiêu dùng và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Việc xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) được thực hiện trên quan điểm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng; bám sát Nghị quyết số 20/NQ-TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về tăng cường chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân; kế thừa các quy định hiện hành; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính đồng bộ, thống nhất và khả thi của hệ thống pháp luật; đồng thời tiếp cận các thông lệ quốc tế và phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo đó, Bộ Y tế đề xuất xây dựng Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) tập trung vào hai nhóm chính sách.

Nhóm chính sách thứ nhất là tăng cường quản lý đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm có nguy cơ cao. Mục tiêu là siết chặt quản lý từ khâu sản xuất đến khi sản phẩm lưu thông trên thị trường, kết hợp tăng cường cả tiền kiểm và hậu kiểm đối với các sản phẩm nguy cơ cao, hướng tới phương thức kiểm soát an toàn thực phẩm của các nước phát triển. Theo đó, các cơ sở sản xuất thực phẩm nguy cơ cao bắt buộc phải áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến nhằm bảo đảm an toàn thực phẩm trong suốt quá trình sản xuất.

Nhóm chính sách thứ hai là phân quyền quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm ở Trung ương và phân cấp trách nhiệm quản lý cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương. Mục tiêu là kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý theo hướng thống nhất một đầu mối từ Trung ương đến địa phương; phân cấp, phân quyền tối đa để nâng cao vai trò của chính quyền địa phương; quy định rõ trách nhiệm quản lý của Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Công Thương nhằm tránh chồng chéo; đồng thời tăng cường trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về an toàn thực phẩm trên địa bàn.