Tùy tiện sử dụng thực phẩm chức năng: "Con dao hai lưỡi"

Hậu quả của việc tùy tiện dùng thực phẩm chức năng

Chị Hoàng Thu Trang, con gái của bà Thanh, chia sẻ: "Mẹ tôi dùng nhiều loại và chúng tôi không thể kiểm soát hết được. Không chỉ mua để uống mà có ai hỏi đến là bà nói vanh vách như quảng cáo". 

Ngày 27 Tết Nguyên đán vừa qua, bà Thanh bị đột quỵ, nhưng gia đình kịp đưa đi cấp cứu trong khoảng "thời gian vàng" nên mới bình phục được. Khi được khám tổng thể, bà Thanh được chẩn đoán thừa canxi trong máu, gây chán ăn, sỏi thận và yếu cơ. 

Ngoài ra, khi xét nghiệm, bà Thanh còn bị viêm thận cấp. "Khi biết mẹ tôi dùng nhiều loại thực phẩm chức năng, bác sĩ đã yêu cầu dừng ngay lập tức", chị Trang nói.

Bác sĩ Đoàn Thu Hồng (Viện Y học ứng dụng Việt Nam) cho biết, việc tùy tiện sử dụng các chất bổ sung dinh dưỡng, hay còn gọi là thực phẩm chức năng, không còn quá xa lạ. Nhiều người hiện nay dùng các loại vitamin tổng hợp, biotin, kẽm, sắt, canxi hay các thuốc hỗ trợ giảm cân, hỗ trợ giảm mỡ máu, tiểu đường mà không có sự tư vấn từ bác sĩ. 

Họ cho rằng, dùng các chất bổ sung này sẽ giúp bù đắp lại lượng dinh dưỡng thiếu hụt trong cơ thể và giải quyết các vấn đề sức khỏe mà họ đang gặp phải hay chỉ đơn giản là uống theo quảng cáo, người quen giới thiệu.

Thực tế, thực phẩm bổ sung có tác dụng hỗ trợ sức khỏe và cải thiện các chức năng của cơ thể bằng cách cung cấp các vi khoáng chất mà cơ thể bị thiếu hụt do chế độ ăn uống không cân đối, do nhu cầu tăng cao trong một số giai đoạn (phụ nữ mang thai, người cao tuổi, vận động viên,…) hay do mắc một số bệnh lý gây thiếu hụt các vi khoáng chất.

Tuy nhiên, việc lạm dụng thực phẩm bổ sung dinh dưỡng mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể dẫn đến ngộ độc, suy thận, suy gan, ảnh hưởng đến các chức năng của cơ thể… 

Người bệnh cũng có thể mua phải thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm nghiệm hoặc hàng giả, hàng nhái, gây ra nhiều nguy hiểm cho sức khỏe. Do đó, người tiêu dùng cần thận trọng khi sử dụng thực phẩm chức năng, tốt nhất là nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

"Không phải ăn gì cũng bổ nấy"

Trước quan điểm một số người cho rằng, "ăn gì bổ nấy, uống gì bổ nấy", bác sĩ Đoàn Thu Hồng khẳng định: "Quan niệm này hoàn toàn sai lầm. Bất kỳ chất bổ sung nào được dùng tùy tiện và quá mức đều có thể gây hại cho cơ thể. 

Chẳng hạn, vitamin A được dùng để cải thiện thị lực, đẹp da… Tuy nhiên, vitamin A là loại tan trong dầu, thời gian đào thải ra khỏi cơ thể lâu hơn những vitamin tan trong nước. Do đó, vitamin A sẽ tích tụ trong gan và có thể gây độc cho gan, da và hệ thần kinh. 

Hay vitamin D thường được biết tới là giúp cơ thể tăng hấp thụ canxi, giúp xương chắc khỏe. Tuy nhiên, việc sử dụng quá nhiều vitamin D có thể gây hại cho thận và ảnh hưởng đến một số chức năng khác".

Tương tự, với các chất bổ sung chứa khoáng chất, bạn lại càng phải thận trọng do có thể ảnh hưởng đến chức năng gan và thận khi bổ sung quá nhiều. Chẳng hạn, kẽm thường được sử dụng để tăng vị giác, ăn ngon miệng hơn và cải thiện hệ miễn dịch. 

Tuy nhiên, quá nhiều kẽm lại gây buồn nôn, chán ăn, giảm lượng chất béo tốt. Quá nhiều magie thì gây tiêu chảy, nhịp tim không đều. Sắt được khuyến nghị bổ sung cho người bệnh thiếu máu do thiếu sắt. Tuy nhiên, nếu không thiếu máu mà lại bổ sung quá nhiều sắt có thể gây táo bón…

Qua những ví dụ trên có thể thấy rằng, tất cả những thứ ăn, uống vào cơ thể nếu lạm dụng và bổ sung không đúng cách, không đúng tình trạng sức khỏe thì đều có thể gây hại cho cơ thể. Bác sĩ Đoàn Thu Hồng khuyến cáo, lạm dụng thực phẩm chức năng có thể gây ngộ độc, gây hại cho gan, thận, gây nghiện; gây ra các vấn đề về tiêu hóa, mất cân bằng dinh dưỡng… 

Thực phẩm chức năng chỉ có vai trò hỗ trợ chăm sóc sức khỏe và chỉ nên sử dụng khi thực sự cần thiết. Để có sức khỏe tốt, cần chú trọng vào chế độ ăn uống lành mạnh và đủ chất dinh dưỡng. Ngoài ra, cần hạn chế tiêu thụ rượu, bia, thuốc lá, đường bổ sung, chất béo xấu và thực phẩm chế biến sẵn.