12 biện pháp xử lý chuyển hướng với người chưa thành niên phạm tội

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 7, chiều 6/6, Quốc hội nghe Chánh án Tòa án nhân dân tối cao trình bày Tờ trình về dự án Luật Tư pháp người chưa thành niên.

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết: Việc xây dựng Luật Tư pháp người chưa thành niên nhằm thực hiện chủ trương của Đảng về "phát triển hệ thống tư pháp thân thiện và bảo vệ trẻ em". Đồng thời khắc phục những bất cập của hệ thống pháp luật hiện hành như hệ thống hình phạt chưa phù hợp; các biện pháp giám sát, giáo dục đã được quy định nhưng thiếu tính khả thi; thủ tục tố tụng hình sự chưa thực sự thân thiện... Cùng với đó cũng nhằm nâng cao hiệu quả phòng chống tội phạm người chưa thành niên.

Về xây dựng chế định xử lý chuyển hướng thay thế cho hình phạt, ông Nguyễn Hòa Bình cho biết: Dự thảo Luật quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng. Đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng trên cơ sở kế thừa quy định của Bộ luật Hình sự và quy định chặt chẽ các điều kiện áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng để bảo đảm trật tự xã hội, an toàn cho cộng đồng.

Biện pháp xử lý chuyển hướng là biện pháp giám sát, giáo dục, phòng ngừa thay thế cho hình phạt áp dụng đối với người chưa thành niên phạm tội. Theo Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Dự thảo Luật cũng quy định việc áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng linh hoạt, phù hợp với từng người chưa thành niên; Khuyến khích người chưa thành niên chấp hành tốt để được rút ngắn thời gian xử lý chuyển hướng trước thời hạn.

Đồng thời đổi mới trình tự, thủ tục xử lý chuyển hướng theo hướng nhanh chóng, kịp thời, hiệu quả. Quy định 02 trình tự, thủ tục xử lý chuyển hướng, gồm: thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng tại cộng đồng; thủ tục xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng giáo dục tại trường giáo dưỡng.

Thẩm tra Dự thảo Luật này, bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, tán thành 12 biện pháp xử lý chuyển hướng và việc làm rõ nội hàm của từng biện pháp như dự thảo Luật, tạo điều kiện cho cơ quan tiến hành tố tụng có nhiều lựa chọn để áp dụng biện pháp phù hợp nhất với từng đối tượng người chưa thành niên.

Theo bà Lê Thị Nga, mỗi người chưa thành niên có hoàn cảnh gia đình, nhân thân, nguyên nhân thực hiện hành vi phạm tội khác nhau. Việc phân biệt rõ (các biện pháp được áp dụng độc lập) và (các biện pháp chỉ được áp dụng đồng thời với các biện pháp khác) là phù hợp.

Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị làm rõ biện pháp như: Bồi thường thiệt hại; Tham gia điều trị và tư vấn tâm lý, là biện pháp xử lý chuyển hướng hay là nghĩa vụ mà người chưa thành niên phải thực hiện.

Về biện pháp xử lý chuyển hướng giáo dục tại Trường giáo dưỡng (Điều 36), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp tán thành dự thảo Luật chuyển biện pháp tư pháp giáo dục tại Trường giáo dưỡng quy định tại Điều 96 của Bộ luật Hình sự hiện hành thành biện pháp biện pháp xử lý chuyển hướng. Việc này sẽ sớm kết thúc việc truy cứu trách nhiệm hình sự với người chưa thành niên để nhanh chóng được áp dụng xử lý chuyển hướng ngay từ giai đoạn điều tra, thay vì phải kết thúc giai đoạn xét xử sơ thẩm mới có thể được xem xét áp dụng như hiện nay; Rút ngắn đáng kể thời gian tạm giam người chưa thành niên thay vì có thể bị tạm giam đến khi xét xử sơ thẩm xong như hiện nay...

Về trường hợp được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng (Điều 37) và trường hợp không được áp dụng biện pháp này (Điều 38), theo bà Lê Thị Nga, việc mở rộng một số trường hợp được xử lý chuyển hướng và các trường hợp này đều thuộc trường hợp áp dụng biện pháp giáo dục tại Trường Giáo dưỡng sẽ đáp ứng tốt mục tiêu "giáo dục, giúp đỡ người chưa thành niên sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội". Đồng thời đáp ứng yêu cầu bảo đảm an toàn cho cộng đồng và cho người bị hại.