Canh tác lúa hữu cơ, hướng đi bền vững cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Trên cánh đồng Mường Tấc thuộc xã Phù Yên, tỉnh Sơn La, gia đình chị Lò Thị Thơm đang canh tác 5 sào lúa hữu cơ, đây là quá trình chuyển đổi canh tác của gia đình trong mấy năm qua của gia đình chị.

Chị Thơm chia sẻ: “Từ năm 2019, gia đình tôi đã tham vào mô hình sản xuất lúa hữu cơ, do Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp và Công ty TNHH MTV Nông nghiệp Organic Quế Lâm hỗ trợ về giống, kỹ thuật, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, để sản xuất. Mới đầu thì cũng chưa tin tưởng lắm, nhưng sau vài năm chúng tôi nhận thấy mô hình này thực sự rất hiệu quả. Sản phẩm làm ra bao nhiêu cũng được doanh nghiệp thu mua bao tiêu với giá cao. Hiện nay ở xã Phù Yên không chỉ gia đình tôi, mà có rất nhiều gia đình khác cũng mở rộng diện tích canh tác theo hướng sản xuất hữu cơ”.

Từ năm 2019, dự án “Xây dựng mô hình HTX liên kết sản xuất lúa gạo hữu cơ theo chuỗi giá trị” được Công ty TNHH MTV Nông nghiệp Organic Quế Lâm và Trung tâm Khuyến nông tỉnh Sơn La triển khai trên quy mô 120 ha tại xã Quang Huy (cũ) nay là xã Phù Yên. Dự án hỗ trợ 70% chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, tổ chức tập huấn kỹ thuật và hỗ trợ thành lập HTX Dịch vụ Nông nghiệp Quang Huy.

Bà Cầm Thị Ngân, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp Quang Huy, chia sẻ: Ban đầu, chuyển đổi sang mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ, HTX gặp nhiều khó khăn do nông dân còn e ngại và năng suất sụt giảm trong vài vụ đầu do đất cần thời gian cải tạo. HTX đã kiên trì tuyên truyền, vận động, từ 160 thành viên ban đầu, với 30 ha, đến nay, đã phát triển lên 1.000 thành viên, 130 ha cấy lúa giống J02, Đài thơm 8 và BC 15. Năm nay, năng suất dự kiến đạt 7 tấn/ha. Gạo hữu cơ Phù Yên của HTX đã được chứng nhận hữu cơ, sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh, sản phẩm được đầu tư bao bì đóng gói, có tem nhãn, tiêu thụ toàn quốc với giá bán 30.000 - 40.000 đồng/kg, cao hơn gạo thường 20-30%.

Cho đến nay, người dân ở xã Phù Yên rất tin tưởng và phát huy mạnh mô hình canh tác lúa hữu cơ, coi đó là một hướng phát triển hữu ích, góp phần nâng tầm sản phẩm địa phương, gia tăng thu nhập cho kinh tế gia đình.

Còn tại thôn Phiêng Phàng, xã Thượng Minh, tỉnh Thái Nguyên, mô hình canh tác lúa Nếp Tài theo hướng hữu cơ cũng được bà con tin tưởng và lựa chọn canh tác phát triển.

Người dân địa phương chia sẻ, giống lúa Nếp Tài có ở địa phương từ khá lâu, hạt gạo có mùi vị thơm ngon, dẻo và rất bóng đẹp. Tuy nhiên, canh tác theo lối cũ thì năng suất lại chưa cao, mặc dù lúa sinh trưởng tốt, nhưng trên mỗi bông lúa đều thưa thớt hạt. Thế nhưng người dân vẫn không thể tìm ra nguyên nhân của tình trạng này.

Cho đến năm 2018, người dân thôn Phiêng Phàng được chính quyền địa phương và các cơ quan chuyên môn hỗ trợ triển khai mô hình trồng lúa Nếp Tài theo hướng hữu cơ trên diện tích hơn 1 ha và đã có sự thay đổi về năng suất. Đây là một bước ngoặt quan trọng, mở ra một chương mới cho cây lúa Nếp Tài. 

Tham gia mô hình, bà con nông dân được hướng dẫn kỹ thuật ủ phân chuồng với chế phẩm vi sinh, thay đổi cách cấy từ 5-7 nhánh một khóm sang chỉ cấy một nhánh duy nhất. Kể từ đó, những thửa ruộng Nếp Tài ở Phiêng Phàng đã có sự chuyển biến rõ rệt. Thay vì những cánh đồng tốt lá, ít bông, giờ đây, những bông lúa đều nặng trĩu hạt, căng tròn và mẩy. Sự thay đổi này đã mang lại hiệu quả kinh tế, đem lại sự tin tưởng cho bà con vào mô hình canh tác mới này.

Cho đến nay, bà con nông dân thôn Phiêng Phàng đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý báu, không ngừng nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm gạo Nếp Tài hữu cơ từ 2,5 tấn/ha lên 4,2 tấn/ha đã đạt chứng nhận OCOP 4 sao.

Thành công từ những mô hình sản xuất lúa hữu cơ đã tạo ra những động lực mạnh mẽ, tiếp thêm niềm tin cho bà con nông dân ở các địa phương miền núi, giúp họ vững bước trên con đường phát triển kinh tế, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương mình.