Dự án 8: Khơi dậy khát vọng phát triển của phụ nữ, trẻ em dân tộc thiểu số

Thay đổi từ nhận thức đến hành động

Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS & MN), phụ nữ và trẻ em gái phải đối mặt với nhiều hủ tục, định kiến giới như: Tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống… Những rào cản này đã âm thầm kìm hãm sự phát triển của phụ nữ và trẻ em nơi đây.

Nhằm thu hẹp khoảng cách, tạo cơ hội phát triển bình đẳng cho phụ nữ và trẻ em DTTS &MN, Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS & MN đã dành riêng Dự án "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" (Dự án 8), giao cho Hội LHPN Việt Nam chủ trì. Dự án hướng tới mục tiêu nâng cao nhận thức, thay đổi định kiến giới, chăm lo đời sống, chăm sóc, bảo vệ phụ nữ và trẻ em, thực hiện mục tiêu bình đẳng giới ở vùng đồng bào DTTS & MN.

Sau 5 năm triển khai, Dự án 8 giai đoạn I (2021-2025) đã tạo ra những chuyển biến tích cực, từng bước thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" của người dân các xã, thôn đặc biệt khó khăn. Em Giàng Thị Dung (15 tuổi), học sinh trường PTDT THCS bán trú Nàn Ma (tỉnh Tuyên Quang) là một ví dụ. Là chị cả trong gia đình có 4 chị em, sau giờ học, Dung lại tất bật với việc nhà. Bố mẹ Dung từng dự định cho cô con gái lớn nghỉ học sớm để lấy chồng và dành cơ hội học tập đó cho em trai duy nhất trong nhà. Nhưng thay vì đi theo "vết xe đổ" của nhiều phụ nữ Mông là tảo hôn - lấy chồng - sinh con, Dung quyết tâm học tập. Em tham gia Câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" của trường. Tại đây, em đã được trang bị thêm những kiến thức về nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống… "Sau khi tham gia CLB, em đã mạnh dạn chia sẻ những hiểu biết của mình với bố mẹ. Em xin bố mẹ cho em tiếp tục được đi học, bởi có kiến thức thì mới có cơ hội thoát nghèo", Giàng Thị Dung cho hay.

Một trong những điểm nhấn của Dự án 8 tại tỉnh Quảng Ngãi là việc triển khai các mô hình sinh kế gắn với nâng cao năng lực kinh tế cho phụ nữ DTTS. Tại xã miền núi Tây Trà Bồng, trước đây, đa số phụ nữ chỉ sản xuất theo tập quán canh tác cũ, chưa biết áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật nên năng suất thấp, chất lượng sản phẩm làm ra chưa đạt yêu cầu. Từ khi Dự án 8 được triển khai, Hội LHPN tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền, vận động hội viên phát triển kinh tế. Các cấp Hội trong tỉnh cũng hỗ trợ sinh kế, hướng dẫn gia đình hội viên chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện địa phương; đồng thời, hỗ trợ vốn để hội viên xây dựng tổ hợp tác, mô hình liên kết sản xuất. Nhờ sự hỗ trợ này, nhiều phụ nữ DTTS ở Tây Trà Bồng đã tự tin, mạnh dạn trong việc phát triển kinh tế.

Chị Hồ Thị Hoa (ở xã Tây Trà Bồng) chia sẻ: "Trước kia, tôi chỉ làm nương rẫy, chăn nuôi nhỏ lẻ nên thu nhập của gia đình rất bấp bênh. Từ năm 2023, được học cách chăn nuôi đúng kỹ thuật và được hỗ trợ giống, tôi đã mạnh dạn đầu tư chuồng trại nuôi gà. Hiện nay, gia đình tôi đang nuôi khoảng 200 con gà, mang lại thu nhập ổn định".

Theo bà Nguyễn Thị Lan, Chủ tịch Hội LHPN tỉnh Quảng Ngãi, trước đây, nhiều phụ nữ DTTS còn e dè trong việc tham gia các hoạt động xã hội. Sau khi tham gia các lớp tập huấn và mô hình hỗ trợ từ Dự án 8, họ đã trở nên tự tin, chủ động tham gia hoạt động cộng đồng. "Với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị ở địa phương và sự đồng thuận từ người dân, Quảng Ngãi đang từng bước xây dựng môi trường sống công bằng, an toàn, nơi phụ nữ và trẻ em gái được phát triển đầy đủ về thể chất, trí tuệ và tinh thần. Dự án 8 là minh chứng cho tư duy phát triển toàn diện, không ai bị bỏ lại phía sau", bà Nguyễn Thị Lan chia sẻ.

Hơn 7.000 bà mẹ được hỗ trợ sinh đẻ an toàn

Bà Nguyễn Thị Minh Hương, Phó Chủ tịch Hội LHPN Việt Nam, cho biết, sau 5 năm thực hiện, các mô hình, hoạt động của Dự án 8 giai đoạn 2021-2025 đã tạo ra những tác động tích cực, bước đầu xoá bỏ định kiến giới, góp phần cùng các địa phương giải quyết tốt một số vấn đề xã hội cấp thiết đối với phụ nữ, trẻ em và thúc đẩy bình đẳng giới tại vùng đồng bào DTTS & MN.

Dự án 8 giai đoạn I đã cơ bản hoàn thành 4 nội dung trọng tâm; 8/9 chỉ tiêu cốt lõi đã đạt và vượt kế hoạch, trong đó 4/9 chỉ tiêu vượt cao so với kế hoạch, gồm: Tổ truyền thông cộng đồng (đạt 115,5%), Địa chỉ tin cậy (đạt 231%), CLB "Thủ lĩnh của sự thay đổi" (đạt 113%), nâng cao năng lực cho cán bộ nữ DTTS (đạt 208%). Đặc biệt, trong giai đoạn I đã có hơn 7.000 bà mẹ tại 10 tỉnh có tỷ lệ sinh con tại nhà cao được thụ hưởng chế độ từ 4 gói hỗ trợ phụ nữ DTTS sinh đẻ an toàn. Trung ương Hội LHPN Việt Nam đã đề xuất bổ sung chính sách hỗ trợ đi lại cho bà mẹ và 1 người nhà chăm sóc khi đến khám thai tại cơ sở y tế đủ 4 lần trong suốt thai kỳ (theo khuyến cáo của ngành Y tế) và hỗ trợ bà mẹ gói vật tư chăm sóc khi sinh trong trường hợp sinh từ 2 bé trở lên trong một lần sinh, với mức hỗ trợ thêm 300.000 đồng/bé.

Đơn cử tại tỉnh Tuyên Quang, một tỉnh miền núi, biên giới mà tình trạng tảo hôn, sinh nhiều con vẫn còn hiện hữu, khi triển khai Dự án 8, các cấp Hội trong tỉnh đã thực hiện hỗ trợ phụ nữ sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em. Chị Vừ Thị Vàng (xã Sà Phìn, tỉnh Tuyên Quang), cho biết: "Trước đây, nhiều chị em ngại không đi khám thai tại cơ sở y tế do không biết tiếng phổ thông. Nhưng nhờ được tuyên truyền, vận động và gói hỗ trợ chính sách từ Dự án 8, nhận thức của nhiều chị em đã thay đổi rõ rệt. Chị em đã hiểu được vai trò, tầm quan trọng của việc chăm sóc thai kỳ đều đặn, bảo vệ sức khỏe cho mẹ và bé".