Dự án 8: Lan tỏa bình đẳng giới tại vùng cao Hà Giang

Không chỉ là sự hỗ trợ về chính sách, mà còn là cú hích lớn giúp thay đổi nhận thức cộng đồng, nâng cao vị thế người phụ nữ giữa núi rừng heo hút. Từ các buổi truyền thông lưu động đến mô hình địa chỉ tin cậy, từ việc hỗ trợ sinh đẻ an toàn đến thành lập các câu lạc bộ phụ nữ, Dự án 8 đang góp phần tạo nên những đổi thay tích cực, bền vững và đầy nhân văn trên vùng đất cực Bắc Tổ quốc.

Gắn chính sách với thực tiễn địa phương

Trong chiến lược phát triển bền vững của Đảng và Nhà nước, việc bảo đảm bình đẳng giới và chăm lo cho phụ nữ, trẻ em vùng dân tộc thiểu số (DTTS) được xác định là một nhiệm vụ xuyên suốt, gắn với sự nghiệp công bằng và phát triển bao trùm. Trên tinh thần đó, Dự án 8 - "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" - đã được thiết kế như một trụ cột quan trọng trong Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn I (2021–2025).

Căn cứ Nghị quyết số 88/2020/QH14 của Quốc hội và Quyết định số 1719/QĐ-TTg ngày 14/10/2021 của Thủ tướng Chính phủ, Dự án 8 tập trung triển khai 04 nhóm nội dung cốt lõi:

- Tăng cường công tác truyền thông, vận động thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" trong cộng đồng;

- Hỗ trợ phụ nữ DTTS sinh đẻ an toàn, chăm sóc sức khỏe trẻ em;

- Nâng cao chất lượng và mở rộng mạng lưới "địa chỉ tin cậy tại cộng đồng";

- Hỗ trợ phát triển sinh kế, hòa nhập cộng đồng cho nạn nhân bị mua bán người.

Tại tỉnh Hà Giang – một trong những địa phương có đông đồng bào DTTS sinh sống, Dự án 8 đã được Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) tỉnh triển khai quyết liệt, đồng bộ, bài bản và có chiều sâu. Từ năm 2022 đến nay, Hội LHPN tỉnh Hà Giang đã ban hành trên 50 văn bản chỉ đạo, hướng dẫn để cụ thể hóa quá trình triển khai các nội dung của Dự án. Trong đó, các kế hoạch, hướng dẫn triển khai thực hiện hàng năm đã hỗ trợ các cơ sở Hội thực hiện hiệu quả hoạt động của dự án.[1]

Với cách tiếp cận toàn diện, Dự án 8 tại Hà Giang không chỉ dừng lại ở phổ biến chính sách, mà đã được "cắm rễ" sâu vào từng xã, từng bản, từng nhóm phụ nữ dân tộc - trở thành đòn bẩy cho những thay đổi từ nhận thức đến hành động.

Đưa chính sách đến từng bản làng

Để chính sách không dừng lại ở nghị quyết hay văn bản hành chính, Hội LHPN các cấp tỉnh Hà Giang đã chủ động đưa Dự án 8 vào đời sống thông qua các hoạt động đào tạo, truyền thông và hỗ trợ trực tiếp đến nhóm phụ nữ yếu thế, phụ nữ dân tộc thiểu số.

Trong công tác đào tạo, Hội đã tổ chức 07 lớp tập huấn cho 384 cán bộ Hội, tuyên truyền viên và nhân viên y tế thôn bản nhằm nâng cao năng lực triển khai 04 gói chính sách hỗ trợ thuộc Dự án. Riêng huyện Vị Xuyên tổ chức 03 lớp với 182 người tham dự, huyện Bắc Mê 01 lớp với 53 người được tập huấn.

Đồng thời, các cấp Hội phối hợp với ngành Y tế và các đoàn thể tổ chức 1.145 cuộc truyền thông tại cộng đồng, thu hút hơn 73.800 lượt người tham gia. Riêng cấp tỉnh đã chủ trì 23 cuộc truyền thông, với 1.354 lượt hội viên, phụ nữ hưởng ứng.

Từ hoạt động tuyên truyền đến hỗ trợ thực tế, Hội Phụ nữ đã giúp 5.717 phụ nữ được khám thai, sinh đẻ tại cơ sở y tế, đồng thời cung cấp lương thực và tư vấn dinh dưỡng, chăm sóc sau sinh cho các bà mẹ đang nuôi con nhỏ. Tổng kinh phí chi trả cho 04 gói chính sách đã đạt hơn 7,1 tỷ đồng.

Những con số trên không chỉ là minh chứng về quy mô triển khai mà quan trọng hơn, phản ánh rõ sự chuyển biến, thay đổi nếp nghĩ, cách làm trong nhận thức của phụ nữ vùng dân tộc thiểu số về sinh đẻ an toàn, chăm sóc thai kỳ và sức khỏe trẻ em. Tỷ lệ phụ nữ đi khám thai đúng kỳ, sinh con tại cơ sở y tế ngày càng tăng - góp phần giảm thiểu tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh - một trong những chỉ số an sinh quan trọng tại vùng khó khăn.

Đặc biệt, thông qua các lớp tập huấn và buổi truyền thông, phụ nữ không chỉ tiếp cận kiến thức y khoa hiện đại mà còn dần gỡ bỏ các tập tục lạc hậu, hình thành thói quen sống lành mạnh, chăm sóc con cái khoa học hơn. Nhiều chị em lần đầu tiên được nghe giải thích cặn kẽ về cách nuôi con bằng sữa mẹ, tiêm chủng đầy đủ, chế độ dinh dưỡng sau sinh hay phòng tránh các bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ.

Dự án 8, vì thế, không đơn thuần là một chương trình hỗ trợ tài chính hay phổ biến kiến thức - mà đã thực sự trở thành một bước đột phá về thể chế chăm lo bình đẳng giới, đưa chính sách của Đảng và Nhà nước đi vào cuộc sống, chạm đến cuộc sống của từng người mẹ, từng đứa trẻ vùng cao. Đó cũng là minh chứng sinh động cho tinh thần "không để ai bị bỏ lại phía sau" - một nguyên tắc xuyên suốt trong chính sách an sinh xã hội của Đảng ta trong kỷ nguyên phát triển bền vững và nhân văn.

Cần chính sách bền bỉ, ổn định

Dù đạt được nhiều kết quả tích cực, để Dự án 8 thực sự phát huy hiệu quả trên quy mô toàn quốc, cần tiếp tục nhìn nhận các thách thức đặc thù tại nhiều địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa. Tình trạng thiếu hụt cơ sở hạ tầng y tế, trình độ dân trí chưa đồng đều, và đặc biệt là các tập tục lạc hậu còn bám rễ trong đời sống cộng đồng, vẫn là những rào cản hiện hữu trên hành trình tiến tới bình đẳng giới.

Trong bối cảnh đó, công tác truyền thông, giáo dục và vận động cộng đồng cần được triển khai bền bỉ hơn, sáng tạo hơn và gần gũi hơn - không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu hay tài liệu phát tay, mà cần vận dụng ngôn ngữ, hình ảnh, phong tục phù hợp với từng dân tộc, từng vùng miền, gắn chặt với người dân qua những câu chuyện, mô hình sống động và dễ tiếp cận.

Một khía cạnh then chốt cần được ưu tiên là nâng cao chất lượng đội ngũ cộng tác viên y tế, cán bộ Hội Phụ nữ cơ sở - những người giữ vai trò trung gian giữa chính sách và người thụ hưởng. Để họ phát huy hiệu quả, cần có cơ chế tập huấn thường xuyên, hỗ trợ tài chính hợp lý, chính thức hóa vai trò và thừa nhận đóng góp như một nguồn lực nòng cốt trong chăm sóc sức khỏe và thúc đẩy bình đẳng giới ở vùng dân tộc thiểu số.

Song song đó, việc xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu theo dõi - đánh giá hiệu quả triển khai Dự án 8 cần được coi là một ưu tiên trong quản trị chính sách. Cơ sở dữ liệu này cần đảm bảo liên thông, minh bạch, cập nhật thường xuyên, phục vụ cho việc hoạch định chính sách giai đoạn sau, hướng tới chuyển đổi từ hỗ trợ ngắn hạn sang các mô hình phát triển bền vững, tự chủ và dài hạn cho nhóm phụ nữ và trẻ em DTTS.

Không chỉ là một dự án an sinh xã hội, Dự án 8 còn mang ý nghĩa chính trị sâu sắc, là biểu tượng của sự quan tâm, đồng hành và sẻ chia trong chiến lược phát triển bao trùm của Đảng và Nhà nước. Từ những bài học thực tiễn tại Hà Giang - một địa phương tiêu biểu về đổi mới cách làm - có thể rút ra những kinh nghiệm quý giá để mở rộng, nhân rộng các mô hình hiệu quả ra khắp cả nước.

Kỳ vọng trong một tương lai không xa, mọi trẻ em, người mẹ vùng dân tộc thiểu số sẽ không còn đối mặt với rào cản địa lý, kinh tế hay văn hóa khi tiếp cận dịch vụ cơ bản. Họ sẽ được sống trong môi trường an toàn, bình đẳng, và được tôn trọng - đúng như khát vọng về một Việt Nam phát triển bền vững, toàn diện và nhân văn mà Đảng ta đang kiên định theo đuổi.

[1] Kế hoạch số 58/KH-BTV ngày 26/8/2022, Hướng dẫn số 09/HD-BTV ngày 07/10/2022, Kế hoạch số 76/KH-BTV ngày 11/11/2022, Kế hoạch số 195/KH-BTV ngày 09/4/2024, Kế hoạch số 278/KH-BTV ngày 15/4/2025.