Trái với hình dung về người quản bầy “chúa sơn lâm” dữ dằn to lớn, ông Trần Minh Tâm (57 tuổi) có dáng người nhỏ thó, nhanh nhẹn và giọng nói điềm tĩnh.
Năm 1989, sở thú thiếu người “quản hổ” nên ông Tâm vừa về làm đã được đưa vào vị trí “khó nhai” này. “Ban đầu, chỉ cần nghe tiếng gầm gừ, nhìn hàm răng nhọn hoắt của chúa sơn lâm là tay chân tôi run rẩy. Khi chúng hùng hổ chồm gần vào người thì sợ khiếp vía. Có những ngày tôi phải đứng cạnh chuồng hổ cả buổi để cho chúng quen hơi, rồi được các “đàn anh” chỉ dạy tận tình về từng đặc tính của loài vật, hơn 1 tháng mới dần quen công việc”, ông Tâm nhớ lại.
Ông Tâm bên con hổ trắng quý hiếm
Hiện tại, Thảo cầm viên nuôi dưỡng 4 hổ vàng và 3 hổ trắng. Mỗi con được ông Tâm đặt cho một cái tên: Hổ Tuấn, Nhất, Nhị, Xám… Nhiều năm quản các chuồng, ông Tâm vẫn thường ngậm ngùi khi nhắc về con hổ tên Pho. “Đó là con hổ mà tôi trực tiếp nuôi dưỡng đầu tiên. Nó bén hơi tôi rất nhanh. Thấy bóng dáng “quản lý” từ xa là đã vẫy đuôi mừng. Khi đứng sát cửa chuồng thì nó cứ cạ đầu vào người mình. Nó rất hung tợn với mọi người, song lại nghe lời tôi vô cùng. Chỉ cần ra hiệu lệnh là nó làm theo răm rắp. Khi con Pho bị bệnh rồi mất, tôi hụt hẫng, đau buồn như mất đi một người bạn rất thân thiết vậy”.
Con hổ tên Nhất rất quấn quýt và nghe lời ông Tâm
Khoảng 7 giờ sáng, ông Tâm có mặt tại chuồng hổ. Ông cẩn thận “dẫn dụ” từng con hổ vào chuồng ép rồi quét dọn vệ sinh chuồng. Sau đó, ông đứng từ xa ngắm nhìn từng cử chỉ, điệu bộ của “đám bạn” không chớp mắt để phát hiện những biểu hiện bất thường. Ông chia sẻ: “Nếu phân của hổ bị nát hoặc quá cứng, có màu khác lạ thì sẽ có vấn đề về đường ruột. Dáng đi uể oải, điệu bộ ủ rũ, mệt mỏi, mắt không sắc, mũi có nước hoặc khô quá chứng tỏ hổ đang bệnh. Khi đó cần phải tiến hành khám và trị bệnh dứt điểm ngay”.
Du khách rất thích thú khi chụp hình cùng... hổ
Đầu giờ chiều, ông Tâm bắt đầu cho hổ ăn. Trung bình, hổ trưởng thành ngốn 5-7 kg thịt bò, trâu, heo, gà; còn hổ con khoảng 2 kg. Cho ăn không phải việc đơn giản, tất cả đều cần làm đúng quy trình nếu không sẽ bị hổ vồ trúng. Trước khi vô chuồng, ông Tâm phải gọi tên, tạo “ngôn ngữ giao tiếp” để thông báo sắp vào “lãnh thổ” của chúng. Nhiều con hổ đực tới kỳ động dục rất khó chịu, cứ tới gần chuồng là chúng lại nhảy vồ vào song sắt, vồ cả người “quản thú” khiến mình mẩy, chân tay trầy xước hết. Hỏi chuyện hiểm nguy tính mạng khi chăm bầy hổ này, ông Tâm cười bảo: “Tôi coi lũ hổ như bạn. Ai lại “kể tội” chúng ra làm gì”.
Có lẽ, điểm thu hút khách thăm quan Thảo Cầm Viên nhất chính là khu chăm sóc những chú voi khổng lổ. Với bề dày 25 năm làm nghề quản tượng, ông Đỗ Thanh Hải (50 tuổi) chỉ cần nhìn từng cử chỉ, ánh mắt là biết ngay tâm trạng của từng con voi.
Ông Hải chăm sóc những "người bạn" khổng lồ
Đàn voi mà ông Hải chăm sóc gồm có 6 con. Những ngày cuối tuần là lịch biểu diễn cho khách xem. Đã không ít lần ông Hải bị con vật khổng lồ dùng vòi, ngà, chân hất ngã văng. Ông Hải bộc bạch: “Tính khí của loài voi rất thất thường mà người quản tượng phải trực tiếp tiếp xúc nên khó tránh được những sự cố bất ngờ. Vì vậy, nhất cử nhất động phải quan sát kỹ: Nếu voi hoạt bát, lanh lợi thì bình thường. Còn vòi xụ xuống, đứng im, mắt trợn hoặc hai tai dựng lên thì đó là lúc voi đang giận dữ, khó chịu”.
Mỗi ngày, ông Hải phải khuân vác số lượng thức ăn cho voi ăn lên tới hơn 600 kg.
Những ngày đầu, ông Hải chỉ phụ vòng ngoài chứ chưa tiếp cận được gần voi. Ông chia sẻ: “Vậy thôi mà cũng mệt lả cả người. Mỗi con ngốn khoảng 100 kg cỏ/ngày, kèm theo đó là vô số bánh mì, khoai lang, trái cây… nên người quản tượng phải có sức khỏe mới có thể vận chuyển lượng thức ăn lên tới cả tấn”. Khi đã “quen mặt” nhau thì ông Hải mới bắt đầu thuần hóa voi biểu diễn một số động tác như tập đá banh, đi qua cầu, lắc chuông… Mất hơn 1 năm ròng, ông mới có thể điều khiển được chúng.
Trẻ em rất phấn khích mỗi khi thấy chú voi biểu diễn
Khó và khổ, nhưng có nhiều lý do để ông Hải gắn bó với nghề quản tượng. Ông bộc bạch: “Có con tuổi đời gần bằng tôi đấy. Suốt ngày chăm sóc, nuôi dạy chúng nên quý mến lắm, chẳng khác gì đôi bạn già cả. Giờ đã quá bén hơi nên bỏ nghề thì nhớ chúng lắm. Với lại, khi có thể điều khiển được loài vật khổng lồ này làm theo ý muốn của mình, đem đến sự thích thú cho khán giả thì vui và hãnh diện lắm”.
Đối với ông Tâm, niềm vui khi có hổ con chào đời là điều vô cùng đặc biệt. Ông kể, năm 2009, cặp hổ trắng rất quý hiếm trên thế giới, có nguồn gốc từ vườn thú Elmvale (Canada) được Thảo Cầm Viên đưa về thuần dưỡng và được đặt tên là Lem và Luốc. Sau một thời gian dài phối giống, đến tháng 8/2015, chúng đã sinh ra 3 hổ con khỏe mạnh.
Ông Tâm đã nhiều lần được chứng kể loài hổ đẻ
Ông Tâm vẫn nhớ như in cảnh cùng với mọi người sung sướng ôm từng “nhóc” hổ con để cho chúng bú sữa ngoài, mỗi đêm từ 4 đến 5 lần. “Nuôi hổ con còn khó hơn cả nuôi trẻ sơ sinh. Đôi lúc, tính hoang dã của chúng trỗi dậy, chúng có thể cắn mạnh vào tay người “mẹ” bất đắc dĩ”. Bởi thế, người “quản thú” phải kiên trì, dung cảm và đặc biệt phải yêu động vật mới gắn bó nổi với nghề”, ông Tâm kể.
Dù 25 theo nghề quản tượng, song ông Hải chưa một lần được chứng kiến voi đẻ. Ông bộc bạch: “Dù đàn voi vẫn giao phối song tỉ lệ đậu thai rất thấp. Tôi chỉ hy vọng, đến khi về hưu thì sẽ được trải nghiệm cảm giác tuyệt vời này”.
Ông Hải mong muốn được 1 lần được chăm sóc chú voi con khi mới chào đời.