Lan tỏa giá trị văn hóa Sán Dìu từ lớp tập huấn bảo tồn văn hóa cơ sở

Phúc Thuận là địa phương có hơn 30% dân số là đồng bào Sán Dìu, một cộng đồng dân tộc thiểu số có bề dày văn hóa với những giá trị đặc sắc trong ngôn ngữ, trang phục, lễ tục, đặc biệt là hát Soọng cô. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa mạnh mẽ và sự du nhập của lối sống hiện đại khiến nhiều giá trị truyền thống đứng trước nguy cơ mai một. Lớp tập huấn được triển khai trong bối cảnh đó, với kỳ vọng “đánh thức” những giá trị văn hóa đã từng là niềm tự hào của cộng đồng nơi đây.

Theo Ban tổ chức, lớp tập huấn tập trung vào 4 mục tiêu lớn: Thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp về xây dựng và phát triển văn hóa và con người Việt Nam, hướng tới sự phát triển bền vững; Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Sán Dìu, bảo đảm giữ gìn trong sự đa dạng văn hóa của cộng đồng các dân tộc Việt Nam; Đổi mới phương thức tổ chức hoạt động văn hóa ở cơ sở, hướng đến nâng cao đời sống tinh thần của người dân; Phát huy vai trò của cộng đồng, đưa văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch, tạo động lực cho kinh tế địa phương.

Đây không chỉ là một lớp tập huấn đơn thuần, mà còn là bước cụ thể hóa chủ trương đưa văn hóa vào đời sống, từ đó biến văn hóa thành nguồn lực nội sinh để phát triển.

Tham gia khóa tập huấn có gần 100 học viên đại diện cho các đoàn thể, tổ dân phố, câu lạc bộ văn hóa nghệ thuật, các nghệ nhân và người dân trên địa bàn phường. Ngay từ đầu chương trình, Ban Tổ chức đã yêu cầu học viên phát huy tinh thần trách nhiệm, học tập nghiêm túc và mạnh dạn trao đổi những vấn đề còn vướng mắc trong thực tiễn.

Nghệ nhân Triệu Thị Quyên, người có hơn 20 năm gắn bó với nghiên cứu và truyền dạy hát Soọng cô, chia sẻ: “Hát Soọng cô phải được dạy và hát từ chính cộng đồng. Càng nhiều người trẻ biết hát, biết yêu văn hóa dân tộc mình, thì giá trị văn hóa Sán Dìu càng sống bền trong đời sống”.

Trong các buổi học, không khí giao lưu giữa nghệ nhân và học viên luôn sôi nổi. Nhiều bạn trẻ lần đầu tiên được nghe và tập hát Soọng cô đã bày tỏ sự thích thú và mong muốn được tham gia các câu lạc bộ văn hóa dân tộc sau khi khóa học kết thúc.

Với thời lượng tập huấn ngắn gọn nhưng nhiều nội dung, các giảng viên, nghệ nhân đã truyền tải chương trình theo phương pháp “truyền nghề thực hành”, tăng thời gian giao lưu, hướng dẫn trực tiếp.

Học viên được tiếp cận các chuyên đề: Hệ thống giá trị văn hóa truyền thống của người Sán Dìu; Hướng dẫn tổ chức hoạt động văn hóa ở cơ sở; Thực hành hát Soọng cô và một số lễ tục truyền thống; Các mô hình gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch cộng đồng.

Không chỉ lý thuyết, lớp tập huấn còn tổ chức thực hành biểu diễn Soọng cô ngay tại hội trường, giúp học viên “trải nghiệm thực tế ngay trong lớp học”. Nhiều học viên chia sẻ rằng đây là lần đầu tiên họ hiểu rõ hơn về ý nghĩa từng câu hát Soọng cô – tiếng hát của tình yêu, tình người và sự gắn kết cộng đồng.

Để lớp tập huấn đạt hiệu quả, Ban tổ chức đã chuẩn bị chu đáo địa điểm, âm thanh, ánh sáng và các điều kiện cơ sở vật chất cần thiết. Trong suốt quá trình học, tổ thư ký thường xuyên ghi nhận ý kiến học viên để điều chỉnh cách thức tổ chức phù hợp.

Một số hình ảnh hát giao lưu trong buổi tổng kết 

Dù cơ sở vật chất còn hạn chế, Ban Tổ chức vẫn cố gắng tạo không gian thân thiện, gần gũi để học viên có thể tự tin trao đổi và chia sẻ. “Chúng tôi mong lớp học này không chỉ truyền kiến thức, mà còn khơi dậy niềm tự hào văn hóa trong cộng đồng”, đại diện UBND phường Phúc Thuận phát biểu.

Kết thúc chương trình, nhiều học viên đã đề xuất thành lập câu lạc bộ Soọng cô tại các tổ dân phố; đưa biểu diễn Soọng cô vào các hoạt động cộng đồng; xây dựng mô hình văn hóa gắn với du lịch trải nghiệm tại phường.

Việc bảo tồn văn hóa Sán Dìu không còn là nhiệm vụ của chính quyền hay một vài nghệ nhân, mà trở thành một phong trào của cộng đồng, nơi mỗi người dân là “một đại sứ văn hóa”.

Đại diện Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thái Nguyên đánh giá: “Mô hình của Phúc Thuận có thể trở thành điển hình để nhân rộng tại các địa phương có đông đồng bào Sán Dìu”.

Lớp tập huấn khép lại, nhưng hành trình gìn giữ văn hóa Sán Dìu chỉ mới bắt đầu. Những lời ca Soọng cô không còn chỉ vang lên trong các lễ hội, mà đã bước vào đời sống, trở thành niềm tự hào và trách nhiệm gìn giữ của thế hệ hôm nay.

Từ lớp tập huấn, từ những buổi học chung, những bài hát ngân lên... văn hóa Sán Dìu đã được “đánh thức”, được thổi vào đó sức sống mới.