Đầu năm, cha mẹ học sinh ở thủ đô đã nhận được bản đăng ký tham gia chương trình sữa học đường. Gọi là đăng ký nhưng không hoàn toàn có chuyện tự do lựa chọn, bởi những người làm chương trình đã cẩn trọng thêm dòng chữ, nếu không tham gia cha mẹ học sinh phải ghi rõ lý do vì sao.
Xét cho đến cùng, chương trình sữa học đường vẫn là một thỏa thuận, một giao dịch dân sự hay có thể nói rõ hơn là một hợp đồng mua bán. Trong đó người mua là cha mẹ học sinh và nhà nước hỗ trợ một phần từ ngân sách. Người bán đương nhiên là các hãng sữa. Cơ quan hành chính mà cụ thể ở đây là ngành giáo dục chỉ là trung gian hỗ trợ cho giao dịch được tiến hành trôi chảy. Trong trường hợp với các đối tượng là chính sách, dân tộc thiểu số học sinh vùng sâu vùng xa, nhà nước sẽ là bên mua bằng nguồn kinh phí lấy từ ngân sách.
Đương nhiên trong giao dịch đó, bên bán và bên mua cần trao đổi nắm bắt đầy đủ thông tin của nhau để tiến đến một thỏa thuận tự nguyện.
Tuy nhiên, thực tế cách thực hiện lại không hoàn toàn như vậy. Ngành giáo dục, với tư cách là bên trung gian lại can thiệp quá sâu, thậm chí làm thay việc của người bán, người mua. Mọi thông tin về sản phẩm, nhà sản xuất cũng không đến được với người mua mà chỉ dừng lại ở khâu trung gian. Ngành giáo dục đã làm hộ cha mẹ học sinh chuyện lựa chọn nhà cung cấp, thương lượng về chủng loại, chất lượng sản phẩm. Cũng chính ngành giáo dục một lần nữa làm hộ nhà sản xuất để thương lượng với người mua - cha mẹ học sinh.
Cha mẹ học sinh, người đóng góp tỷ lệ lớn nhất kinh phí mua sữa lại không được cung cấp thông tin về nhà cung cấp, về sản phẩm.
Bên cạnh đó, người thụ hưởng sản phẩm cũng không phải là cha mẹ học sinh mà là con cái họ. Xét dưới góc độ nào đó, họ còn lo lắng cho con thậm chí hơn cả cho chính mình. Điều này cũng là dễ hiểu, bởi học sinh ở lứa tuổi đầu đời, cơ thể và sức đề kháng còn yếu.
Chuyện họ lo lắng cũng là chuyện đương nhiên, bởi thực tế, khi để cho các sở Giáo dục làm trung gian và làm thay việc của người bán, người mua, con cái họ đã phải gánh chịu hậu quả. Đó chính là câu chuyện của Hậu Giang và sau đó là Đồng Nai. Tại hai tỉnh này đã có tình trạng học sinh sau khi uống sữa bị ngộ độc. Chương trình sữa học đường của Đồng Nai cũng đã phải dừng lại.
Xét cho đến cùng, với cuộc sống của người dân bình thường, việc họ phải chi thêm 50% kinh phí để mua một hộp sữa cho con mình mỗi ngày có lẽ không phải là điều bất khả thi.
Còn với người dân thuộc đối tượng chính sách, họ cũng vẫn có quyền được minh bạch thông tin vì ngân sách, xét cho đến cùng về cơ bản cũng hình thành từ tiền thuế đóng góp của người dân. Ngành giáo dục không thể vin vào chính sách “cho không” để ban phát cho người dân thụ hưởng chính sách mà quên đi quyền được minh bạch thông tin của họ.
Ở mức độ nào đó, khi đã bỏ tiền ra mua sữa, cha mẹ học sinh có quyền tham gia vào quá trình lựa chọn hãng sữa cho chính con em mình. Ngành giáo dục cần phải trở về với đúng vai trò của mình là bên trung gian, trong trường hợp cần thiết, nếu cha mẹ học sinh yêu cầu, các sở Giáo dục nên phát phiếu thăm dò để cha mẹ học sinh lựa chọn nhà cung cấp mà họ thực sự tin cậy.
Trước đó, ngày 5/7/2018, Hội đồng nhân dân TP Hà Nội đã thông qua Nghị quyết về cơ chế hỗ trợ thực hiện chương trình sữa học đường, cải thiện tầm vóc trẻ mẫu giáo và tiểu học trên địa bàn Thủ đô. Theo đó nguồn kinh phí thực hiện đề án này được đảm bảo từ nguồn ngân sách, doanh nghiệp cung cấp sữa và phụ huynh học sinh đóng góp. Dự kiến kinh phí thực hiện là hơn 4.188 tỷ đồng.
Sữa học đường, một chính sách đúng đắn nhưng nếu không được thực hiện một cách minh bạch, rõ ràng sẽ trở nên phản tác dụng khi Nhà nước vẫn mất một khoản ngân sách còn người dân cũng không mấy mặn mà.