Mở rộng nhiều nhà trẻ để giúp phụ nữ trở về với công việc
Phụ nữ Nhật có xung hướng tham gia nhiều vào thị trường lao động ở độ tuổi đôi mươi, suy giảm ở độ tuổi 20-30 và gia tăng trở lại ở độ tuổi 40. Tuy nhiên, tỷ lệ lao động nữ trong độ tuổi từ 30 - 34 hiện nay đã tăng hơn 25,2% so với 30 năm về trước. Theo tờ Nikkei - Thời báo Nhật Bản, phụ nữ Nhật tham gia thị trường lao động trong độ tuổi từ 15 đến 64 đã tăng lên mức kỷ lục 69,4% năm 2017.
Điều đó cho thấy, nỗ lực của Chính phủ Nhật duy trì lực lượng lao động nữ đã phát huy hiệu quả. Theo các chính sách này, Nhật Bản đã đầu tư xây dựng nhiều cơ sở giữ trẻ để tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia vào thị trường lao động. Bắt đầu từ tháng 4/2019, Chính phủ Nhật sẽ miễn phí các dịch vụ giữ trẻ ban ngày cho các em từ 3 đến 5 tuổi và miễn phí tất cả dịch vụ chăm sóc trẻ em cho trẻ dưới 2 tuổi ở những gia đình có thu nhập thấp.
Chi phí cho kế hoạch này khoảng 800 tỷ yên. Bên cạnh đó, Nhật Bản cũng công bố kế hoạch mở thêm các cơ sở giữ trẻ, đến cuối năm 2022 có thể đáp ứng thêm nhu cầu của 320.000 trẻ em. Bà Keiko Takegawa, Tổng giám đốc Văn phòng Bình đẳng giới, nói: “Chúng tôi đặt mục tiêu gia tăng các cơ sở giữ trẻ có quy mô lớn. Đến năm 2020, có 80% phụ nữ độ tuổi 25 - 44 có con vẫn tiếp tục đi làm”.
Trong tiến trình đó, hầu hết các công ty lớn ở Nhật đã có nhà trẻ. Ông Scott Sato, Giám đốc điều hành công ty Pasona, cho biết, công ty của ông là công ty đầu tiên ở Nhật có nhà trẻ. Tuy nhiên, vấn đề khó khăn không phải là do chi phí xây dựng kết cấu hạ tầng mà do nguồn nhân lực bảo mẫu và giáo viên mầm non đang thiếu hụt nghiêm trọng. Số ứng viên nộp hồ sơ chỉ mới chiếm 1/6 so với nhu cầu thực tế của công ty.
Áp dụng nhiều biện pháp để thu hút lao động nữ
Thay vì xây nhà giữ trẻ, một số công ty khác tạo môi trường làm việc linh động hơn cho phụ nữ. Công ty Microsoft ở Nhật đã áp dụng hình thức ký hợp đồng cộng tác 6 tháng dành cho nữ hoặc cho phép phụ nữ làm việc từ xa. Theo đó, người lao động có thể quyết định thời gian và giờ giấc làm việc như là một bước đệm giúp họ chuẩn bị tâm sinh lý trở lại làm việc toàn thời gian.
Công ty bảo hiểm Sompo cũng đã công bố kế hoạch ký hợp đồng lại với những phụ nữ xin nghỉ việc để chăm con trên cơ sở giữ nguyên vị trí chức danh công việc trước đó. Nhiều cuộc nghiên cứu đã chứng minh rằng, tăng cường phụ nữ trong lực lượng lao động sẽ mang đến nhiều lợi ích ở cả cấp vĩ mô lẫn vi mô. Đó là chưa kể, nếu công ty có càng nhiều phụ nữ ở các vị trí quản lý thì lợi nhuận và năng suất sẽ tăng cao hơn.
Ông Jesper Koll, người đứng đầu công ty tài chính WisdomTree Japan, nói: “Cứ mỗi điểm phần trăm tỷ lệ phụ nữ trong lực lượng lao động tăng lên sẽ thúc đẩy GDP Nhật Bản tăng lên khoảng nửa điểm phần trăm. Nền kinh tế Nhật đang tăng khoảng 1,5 - 2%/năm, nếu không có sự cải thiện về tỷ lệ lao động nữ, sẽ chỉ tăng khoảng từ 1 - 1,5%”.
Ông Kohei Iwahara, một nhà kinh tế học, đang công tác tại Ngân hàng đầu tư Natixis, cho rằng, nguyên nhân phụ nữ nghỉ việc ở độ tuổi cuối 20 đến khi ngấp nghé 40 mới đi làm trở lại một phần cũng do ảnh hưởng của văn hóa truyền thống Nhật: Phụ nữ phải ở nhà vun vén gia đình và chăm sóc con.
Vì lẽ đó mà nhiều phụ nữ thường chọn làm việc bán thời gian hoặc làm các công việc dễ dàng hơn so với khả năng thực sự của họ để dành thời gian cho gia đình. Do vậy, để nền kinh tế đạt hiệu quả cao, Nhật Bản cần khuyến khích phụ nữ làm việc toàn thời gian trong các lĩnh vực tương xứng với khả năng của họ.
Cả ông Koll và ông Iwahara đều đồng thuận rằng, Chính phủ phải làm nhiều hơn nữa để tạo một môi trường làm việc thuận lợi cho phụ nữ. Ví dụ xóa bỏ sự chênh lệch trong thu nhập giữa nam và nữ, tạo điều kiện cho phụ nữ thăng tiến trong công việc của họ, kể cả việc ban hành luật và bắt buộc các công ty làm theo.