Những người phụ nữ Thái "thắp lửa" du lịch cộng đồng bên Thác Liếp
Vai trò then chốt của phụ nữ Thái trong phát triển du lịch vùng biên
Giữa đại ngàn Thanh Chương (Nghệ An), Thác Liếp cuồn cuộn tung bọt trắng ngày đêm. Dưới chân thác, bản làng người Thái xã Sơn Lâm hôm nay không chỉ vang vọng tiếng chày giã gạo, tiếng trẻ nô đùa, mà còn rộn rã tiếng hát, điệu xòe. Từ những nếp nhà sàn truyền thống, những người phụ nữ Thái đang có hướng đi mới: làm du lịch cộng đồng, đưa bản làng hòa vào nhịp sống hiện đại mà vẫn giữ hồn núi rừng.
Phụ nữ Thái và khát vọng giữ hồn bản làng
Trong căn bếp nhỏ, chị Lương Thị Thìn thoăn thoắt nướng từng ống cơm lam, chốc chốc lại trở tay cho đều lửa. Hương nếp thơm lừng quyện trong khói bếp khiến bất cứ ai cũng nao lòng.
Chị cười bảo: "Trước kia, khách đến thác chỉ tắm rồi về. Nay có khách lưu trú, phụ nữ chúng tôi phải nghĩ cách làm cơm lam, cá nướng, thịt bò gác bếp… để vừa giữ nghề truyền thống, vừa có thêm thu nhập".
Thác Liếp - điểm nhẫn thiên nhiên hoang sơ, thu hút ngày càng nhiều du khách
Bên kia sàn, tiếng khung cửi lách cách vang lên theo nhịp tay chị Lương Thị Mĩ Nương. Những đường kim, mũi chỉ tưởng chừng quen thuộc, nay lại có thêm giá trị mới khi du khách thích thú mua về làm kỷ niệm. "Chúng tôi mong mỗi chiếc khăn, mỗi bộ váy không chỉ để mặc, mà còn là câu chuyện văn hóa gửi gắm đến khách phương xa," chị Nương nói.
Những người phụ nữ Thái vốn quen lam lũ nương rẫy, giờ đây đã trở thành "hướng dẫn viên", "chủ homestay" ngay trên chính nếp nhà sàn của mình. Buổi sáng, họ ra vườn hái rau, chiều đón khách, tối lại cùng nhau múa xòe bên ánh lửa. Chính sự mộc mạc, chân tình ấy đã níu chân nhiều du khách.
Khắc luống trong âm thanh của núi rừng. Ảnh Trần Duy Ngoãn
Chị Lô Thị Thúy - Phó Chủ tịch Hội LHPN xã Sơn Lâm - chia sẻ: "Phụ nữ ở đây rất khéo léo, chăm chỉ và giàu tinh thần cộng đồng. Hội LHPN đã vận động chị em cùng tham gia HTX Thác Liếp, vừa phát triển kinh tế hộ, vừa góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Thái. Chính họ là hạt nhân quan trọng tạo nên sức hút cho du lịch cộng đồng."
Hợp tác xã Thác Liếp - Kết nối sản xuất với du lịch
HTX Thác Liếp ra đời trong sự đồng thuận của chính quyền và nhân dân. Đây không chỉ là mô hình kinh tế tập thể mà còn là cầu nối gắn sản xuất nông nghiệp với dịch vụ du lịch.
Vui Hội Cồng Chiêng. Ảnh Trần Duy Ngoãn
Ông Trình Văn Bằng - Chủ tịch UBND xã Sơn Lâm - cho biết: "Thác Liếp có tiềm năng lớn nhưng muốn phát triển bền vững thì phải có cộng đồng cùng tham gia, trong đó phụ nữ đóng vai trò then chốt. Xã định hướng xây dựng du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn rừng, phát triển nông nghiệp sạch và văn hóa dân tộc. HTX Thác Liếp chính là hạt nhân để hiện thực hóa mục tiêu này".
Trong HTX, phụ nữ Thái giữ vai trò then chốt ở hầu hết các khâu. Họ khéo léo chế biến ẩm thực đặc trưng của núi rừng như thịt trâu, lợn gác bếp, cá nướng, cơm lam, rượu cần để phục vụ thực khách. Bên cạnh đó, đôi bàn tay kiên nhẫn của họ còn dệt nên những tấm thổ cẩm rực rỡ, may trang phục truyền thống và làm ra nhiều món đồ lưu niệm giản dị mà tinh tế. Không dừng lại ở đó, chị em còn trực tiếp tham gia vận hành các homestay, quán nước, dịch vụ ăn uống, kiêm cả vai trò hướng dẫn viên đưa khách trải nghiệm đời sống bản làng.
Trên những nương rẫy xanh mướt, họ tiếp tục trồng rau, cây dược liệu, chăm sóc rừng, ươm giống cây con, tạo nên nguồn sản phẩm sạch để vừa phục vụ du khách, vừa nâng cao thu nhập cho gia đình.
Đốt lửa trại, thưởng thức rượu cần trong âm thanh của khắc luống cồng chiêng và múa lăm vông. Ảnh Trần Duy Ngoãn
Chị Lô Thị May, thành viên HTX, tâm sự: "Trước đây làm rẫy quanh năm vẫn chật vật, giờ vừa nuôi gà, trồng rau, vừa đón khách homestay, thu nhập khá hơn. Điều vui nhất là mình được tự tay giới thiệu về bản sắc Thái với khách. Càng làm, chị em càng thấy tự hào".
Không chỉ vậy, HTX còn tổ chức liên kết các hộ gia đình để sản phẩm làm ra - từ bó rau sạch đến hũ rượu thuốc - đều gắn thương hiệu bản làng, mang ra giới thiệu cho du khách. Nhờ thế, người dân không còn cảnh "mạnh ai nấy làm" mà biết hợp tác, hỗ trợ nhau cùng phát triển.
Chị em HTC Thác Liếp khéo léo dệt thổ cẩm, giữ gìn nghề truyền thống
Những mùa hè gần đây, du khách đến Thác Liếp không chỉ để ngắm thác mà còn ở lại cùng người dân. Họ được trải nghiệm một ngày làm nông, đi hái rau rừng, giã cốm, nướng cá, được nghe những điệu khặp, điệu xòe say đắm bên lửa trại. Những trải nghiệm ấy tạo nên sự gắn kết thân tình, để rồi du khách khi rời đi vẫn lưu luyến quay lại.
Ông Trình Văn Bằng - Chủ tịch UBND xã - khẳng định: "Chúng tôi xác định lấy cộng đồng làm chủ thể, phụ nữ làm trung tâm trong phát triển du lịch. Chính quyền sẽ hỗ trợ về hạ tầng, tập huấn kỹ năng, kết nối quảng bá để du lịch Thác Liếp vừa mang lại sinh kế, vừa bảo tồn được giá trị văn hóa Thái".
Phụ nữ Thái mạnh dạn làm du lịch cộng đồng bên Thách Liếp. Ảnh: Đình Nguyên
Điều đáng mừng là mô hình đang lan tỏa tinh thần đoàn kết, khơi dậy niềm tin vào một hướng đi mới. Bà con không còn chỉ trông chờ vào nương rẫy, mà đã biết làm du lịch gắn với nông nghiệp, tạo sinh kế lâu dài cho cả cộng đồng.
Thác Liếp hôm nay không chỉ có tiếng nước đổ trắng xóa đại ngàn, mà còn có tiếng cười trẻ nhỏ, tiếng hát của phụ nữ Thái trong những đêm xòe. Giữa nhịp sống mới, họ vẫn giữ hồn bản làng và từ đôi bàn tay khéo léo, tấm lòng nồng hậu, những người phụ nữ nơi vùng biên đang viết nên câu chuyện du lịch cộng đồng đầy nhân văn, bền vững.
