Phó Thủ tướng: "Không còn khái niệm Bộ chủ quản các trường tự chủ đại học"

Sáu nguyên tắc tự chủ đại học

Chất vấn Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, ĐB Dương Minh Ánh (đoàn Hà Nội) đặt vấn đề, qua câu chuyện của trường Đại học Tôn Đức Thắng, nhiều ý kiến cử tri cho rằng nên bỏ Bộ chủ quản thì việc tự chủ đại học của nước ta mới có thể tiến tới thành công được như mong muốn. "Đề nghị Phó Thủ tướng nêu quan điểm về vấn đề này?" -  bà đặt câu hỏi.

Trước đó, ĐB Phạm Thị Minh Hiền (đoàn Phú Yên) cũng đặt câu hỏi về việc các giải pháp để thực hiện tự chủ đại học đúng nghĩa.

Đăng đàn trả lời chất vấn vào đầu giờ chiều nay, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định, Việt Nam đang từng bước thực hiện tự chủ đai học. Ông khẳng định quá trình vừa qua, việc tự chủ đại học có kết quả rất tốt. Trong đó, cố gắng thực thi 5 điểm có tính nguyên tắc toàn thế giới, và một nguyên tắc riêng cho những quốc gia đang trong quá trình chuyển đổi kinh tế, trong đó có Việt Nam.

Thứ nhất, đại học không chỉ là nơi tạo ra tri thức mà còn là nơi làm việc và sinh hoạt của tri thức, có mặt bằng nhận thức xã hội bình thường. Các trường đại học tự chủ phải xây dựng một mô hình quản trị tiên tiến để từ đó lan tỏa ra toàn xã hội, đảm bảo tính dân chủ, tính sáng tạo, tính khoa học.

Nguyên tắc thứ hai, là đã tự chủ thì luôn luôn phải gắn liền với trách nhiệm giải trình. Mọi hoạt động của cơ sở giáo dục đại học phải được thực hiện theo pháp luật, đồng thời thực hiện quy chế công khai toàn xã hội, giám sát rất chi tiết.

Thứ ba, tự chủ đại học không có nghĩa là Nhà nước không đầu tư tiền nữa. Theo Phó Thủ tướng, tất cả các nước, các trường đại học tự chủ nhà nước vẫn phải tiếp tục đầu tư để đặt hàng đào tạo, cấp học bổng và xây dựng cơ sở vật chất.

Nguyên tắc thứ tư, tự chủ đại học không có nghĩa là không có quản lý mà phải quản lý theo pháp luật, không chỉ pháp luật về giáo dục mà pháp luật nói chung.

Điểm thứ 5 là dù tự chủ, nhưng trường ĐH vẫn phải có cơ chế để đảm bảo các đối tượng như con người nghèo, người khuyết tật, một số đối tượng đặc thù.. không bị giảm bớt cơ hội tiếp cận với giáo dục, nhất là đại học chất lượng cao. "Nguyên tắc này hiện đang được chúng ta chú trọng làm rất tốt" – Phó Thủ tướng nhìn nhận.

Điểm thứ 6 về nguyên tắc tự chủ, theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là đối với với riêng những nước có nền kinh tế chuyển đổi, trong đó có Việt Nam, đó là khái niệm chủ sở hữu của đại học cũng thay đổi. Theo ông, đóng góp vào trường đại học không chỉ là tiền, nhà cửa, máy móc mà còn là trí tuệ, là học phí của người dân. "Về lâu dài, khái niệm chủ sở hữu không đơn thuần chỉ là của một cơ quan, tổ chức cụ thể nào mà là của toàn xã hội" – ông nói.

Bỏ khái niệm Bộ chủ quản

Trước câu hỏi của ĐB Ánh qua câu chuyện cách chức hiệu trưởng ĐH Tôn Đức Thắng, từ đó đặt vấn đề về việc có nên bỏ cấp Bộ chủ quản đối với trường ĐH đã tự chủ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng luật pháp nước ta hiện nay đã không còn khái niệm Bộ chủ quản.

"Ví dụ như trường Văn hóa nghệ thuật thuộc UBND TP. Hà Nội. Chúng ta nói miệng UBND TP.Hà Nội là cơ quan chủ quản nhưng luật pháp hiện nay không còn khái niệm mà chỉ còn khái niệm là cơ quan quản lý và chủ sở hữu, chủ sở hữu thì như tôi nói ở trên. Còn quản lý thì quản lý nhà nước và quản lý về các mặt khác. Hiện những cơ quan quản lý trực tiếp chủ yếu sẽ tiến tới chỉ quản lý cơ bản" – Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho hay.

Điểm vướng mắc lớn trong tự chủ ĐH hiện nay, theo Phó Thủ tướng là vấn đề tự chủ tài chính, hay câu chuyện tuổi giữ chức của cán bộ, mở ngành mới có ràng buộc điều kiện tỷ lệ giáo viên, tiến sĩ, giáo sư. "Dần dần chúng ta phải điều chỉnh" – ông nhấn mạnh.

Đồng thời, Phó Thủ tướng cho rằng việc quan trọng trước mắt để thực hiện tự chủ đại học đúng hướng, đó là tất cả các trường đại học phải kiện toàn thành lập mới theo đúng quy định của pháp luật. Trong đó Hội đồng trường với tư cách là một cơ quan thực quản, chứ không phải là Hội đồng có tính hình thức.

Thứ hai, tất cả các trường đều phải xây dựng một quy chế điều hành tổ chức hoạt động nội bộ, tài chính tỉ mỉ, chi tiết theo quy định của pháp luật, phải công khai cho toàn dân biết và giám sát việc rất quan trọng.