Phụ nữ dân tộc thiểu số ở Cao Bằng vượt lên "bóng tối định kiến"

Cao Bằng, với đường biên giới dài trên 333 km, là nơi sinh sống của hơn 556.500 người, trong đó trên 95% là đồng bào dân tộc thiểu số, tính đến tháng 06/2025, tổng số phụ nữ 18 tuổi trở lên toàn tỉnh là 184.461 người.

Từ lâu, phụ nữ dân tộc thiểu số tại đây đã đóng góp tích cực vào sự phát triển của địa phương, không chỉ đảm đang việc nhà mà còn chủ động tham gia các hoạt động cộng đồng, phát triển sinh kế, bảo vệ môi trường và giữ gìn văn hóa dân tộc. Tuy nhiên, thực trạng tiếng nói và sự tham gia của họ vẫn còn những hạn chế nhất định.

Theo chị Hoàng Thị Thương, Phó Chủ tịch thường trực Hội LHPN tỉnh Cao Bằng, trước đây, phụ nữ dân tộc thiểu số ở một số nơi trên địa bàn tỉnh có trình độ văn hóa thấp, việc tiếp cận thông tin khó khăn, khiến tiếng nói và sự tham gia của họ vào các hoạt động phát triển kinh tế xã hội còn nhiều hạn chế.

Định kiến giới, khuôn mẫu giới vẫn tồn tại phổ biến, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, nơi sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số ít người. Tư tưởng phong kiến gia trưởng cùng sự thay đổi chậm chạp của ý thức xã hội khiến nam giới vẫn coi mình là trụ cột, là người quyết định mọi việc lớn nhỏ trong gia đình. Phụ nữ, ngược lại, thường tự nhận mình là người "giữ lửa", xoay quanh việc đồng áng, bếp núc, chăm sóc con cái.

Trình độ dân trí chưa cao, đặc biệt ở các xóm đặc biệt khó khăn, cùng với khó khăn về giao thông, thiếu điện, sóng điện thoại, internet, đã hạn chế cơ hội tiếp cận kiến thức và kỹ năng để xóa bỏ bất bình đẳng giới. Thậm chí, vẫn còn hiện tượng trẻ em gái dân tộc thiểu số bỏ học lấy chồng sớm (tảo hôn). Những định kiến này còn đến từ chính bản thân người phụ nữ, qua đức hy sinh, khiêm tốn, bao dung, sẵn sàng làm hậu phương cho chồng, chấp nhận tâm lý an phận, không dám nói lên tiếng nói của mình.

Tuy nhiên, theo Phó Chủ tịch thường trực Hội LHPN tỉnh Cao Bằng, bức tranh đã có những chuyển biến tích cực đáng kể kể từ khi Dự án 8 – "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" – được triển khai từ năm 2021.

Qua hơn 3 năm triển khai, Dự án 8 đã mang lại những kết quả đáng khích lệ. Hơn 580 hội nghị truyền thông về định kiến giới, bạo lực gia đình cho trên 55.000 người dân đã được tổ chức. 746 tổ truyền thông cộng đồng được ra mắt, cùng 70 chiến dịch truyền thông thu hút trên 10.000 người tham dự. Các hội thi "Mô hình truyền thông sáng tạo, hiệu quả" được tổ chức từ cấp xã đến cấp tỉnh. Đặc biệt, 238 cuộc đối thoại chính sách cấp xã và cụm xóm bản với sự tham gia của 14.141 người đã mở ra không gian để phụ nữ mạnh dạn nói lên tiếng nói, nguyện vọng của mình.

"Trước đây, phụ nữ dân tộc thiểu số thường chỉ ngồi 'nghe', nhưng nay đã dũng cảm đứng lên 'nói', trình bày chính kiến về các vấn đề thiết thực như đất đai, an sinh, học hành của con, bảo vệ phụ nữ - trẻ em, hỗ trợ sinh kế. Sự lắng nghe của chính quyền địa phương không chỉ thể hiện sự tôn trọng mà còn tạo tiền đề để phụ nữ trở thành những 'tác nhân' của thay đổi tại cộng đồng. Gần 4.000 ý kiến đã được hội viên phụ nữ đưa ra trong các cuộc đối thoại, nhiều nội dung đã được cơ quan chức năng tiếp thu, giải đáp, xử lý kịp thời", chị Hoàng Thị Thương phấn khởi cho biết.

Trong lĩnh vực kinh tế, nhận thức của phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số, đã được nâng lên rõ rệt, vị thế của họ ngày càng được khẳng định. Theo chị Hoàng Thị Thương, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số mạnh dạn trao đổi, đề xuất với chồng, vay vốn phát triển kinh tế, đầu tư sản xuất, chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Nhiều sản phẩm OCOP đã ra đời từ thế mạnh địa phương, được quảng bá và tiêu thụ rộng rãi.

Phụ nữ còn mạnh dạn thành lập tổ, nhóm hợp tác xã, sản xuất nông nghiệp sạch, chế biến nông sản, tham gia làm homestay, quảng bá du lịch cộng đồng, tạo việc làm ổn định và nâng cao đời sống kinh tế. Hội LHPN tỉnh Cao Bằng cũng đã tổ chức 03 hội nghị tập huấn hướng dẫn hỗ trợ ứng dụng khoa học công nghệ nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ dân tộc thiểu số với sự tham gia của 196 đại biểu, cùng 2 hội nghị tập huấn hướng dẫn quy trình thực hiện với 162 đại biểu.

Về lĩnh vực xã hội, phụ nữ dân tộc thiểu số ở Cao Bằng tích cực tham gia tuyên truyền, bảo vệ đường biên mốc giới, phát quang đường biên, tuần tra biên giới. Họ cũng vận động người thân không vượt biên trái phép, góp phần xây dựng thế trận biên phòng toàn dân và thế trận an ninh nhân dân. Trong phong trào xây dựng nông thôn mới, phụ nữ chủ động hiến đất làm đường, góp công làm đường giao thông, thủy lợi, các công trình giáo dục, y tế, văn hóa, góp phần xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp - an toàn.

"Có thể khẳng định, phụ nữ dân tộc thiểu số đã góp phần thay đổi bộ mặt nông thôn và đóng góp tích cực vào chương trình xây dựng nông thôn mới. Điều đáng nói, không chỉ phụ nữ thay đổi mà cả cộng đồng cũng dần chuyển biến tích cực. Nam giới - những người chồng, người cha - đã được tham gia truyền thông, hiểu rõ hơn về bình đẳng giới, từ đó sẵn sàng chia sẻ việc nhà, ủng hộ vợ học tập, khởi nghiệp. Đây chính là bước tiến lớn về chuyển đổi hành vi trong cộng đồng dân cư", chị Hoàng Thị Thương chia sẻ.