Sơn La: Nỗ lực giảm tỷ lệ sinh con tại nhà của phụ nữ dân tộc Mông

Chuyện thương tâm đến từ tâm lý xấu hổ

Chị Mùa Thị Như (20 tuổi, ở bản Suối Thịnh, xã Suối Bau, huyện Phù Yên, Sơn La) đã trải qua 2 lần sinh nở tại nhà dưới sự giúp đỡ của chồng và mẹ chồng. Cả 2 lần mang thai, chị đều không biết, đến khi bụng to ra thì mới hay mình có bầu. 

Suốt trong thai kỳ, chị Như chưa từng một lần đến cơ sở y tế để thăm khám nên chị cũng không biết mình sẽ sinh con khi nào để chuẩn bị. Đến khi chuyển dạ, chị Như buộc phải phó mặc an nguy của mình và đứa con cho chồng và mẹ chồng.

Năm 2019, một sản phụ người dân tộc Mông ở bản Pha Đón (xã Lóng Sập, thị xã Mộc Châu, tỉnh Sơn La) đã bị băng huyết, dẫn đến tử vong khi sinh con tại nhà mà không có sự hỗ trợ của nhân viên y tế thôn bản. 

Bà Hoàng Thị An, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Lóng Sập, nhớ lại, bản Pha Đón nằm cách xa Trạm Y tế xã. Khi sinh nở tại nhà, sản phụ này đã bị băng huyết. Sau khi nhận được thông tin, cán bộ Trạm Y tế xã đã khẩn trương đến nơi nhưng không giữ được tính mạng của người phụ nữ.

Theo thống kê, năm 2024, xã Suối Bau có 34 phụ nữ sinh nở tại nhà, không có sự hỗ trợ của đội ngũ y tế thôn bản (chiếm hơn 60% tổng số trường hợp sinh nở). Xã Lóng Sập có 50% số ca sinh nở tại nhà. Số lượng ca sinh nở tại nhà vào những giai đoạn trước còn cao hơn. 

"Việc sinh nở tại nhà tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do không có kiến thức về sinh sản nên việc đỡ đẻ chủ yếu được họ làm theo thói quen, kinh nghiệm, rất dễ xảy ra nhiễm trùng, băng huyết, nhiễm khuẩn. Mặt khác, nếu gặp các biến chứng như sản giật, vỡ tử cung hay các ca đẻ khó thì họ sẽ không biết cách xử trí, dễ dẫn đến tử vong", bà Hoàng Thị An, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Lóng Sập, cho biết.

Nâng cao kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản

Theo bà Hoàng Thị An, nguyên nhân dẫn đến việc nhiều phụ nữ dân tộc Mông ngại đến cơ sở y tế mà chọn sinh nở tại nhà là do đường xá đi lại khó khăn. Kinh tế cũng là một trong những rào cản khiến sản phụ người dân tộc thiểu số ngại đến các cơ sở y tế để thăm khám định kỳ và sinh nở. 

Bên cạnh đó, nhận thức của nhiều chị em còn hạn chế, vẫn bị ảnh hưởng bởi tập tục lạc hậu, tâm lý xấu hổ khi đến cơ sở y tế để bác sĩ đỡ đẻ.

"Thực tế, không ít cặp đôi lấy nhau khi chưa đủ tuổi kết hôn nên họ lo sợ nếu đến cơ sở y tế sinh nở thì sự việc sẽ bị vỡ lở, họ sẽ bị xử phạt", bà Nguyễn Thị Sơn, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Suối Bau, cho biết thêm.

Nhằm nâng cao nhận thức của đồng bào dân tộc thiểu số, kéo họ đến gần hơn với những tiến bộ của y tế, trong các cuộc gặp gỡ hội viên, bà Mùa Thị Xua, Chủ tịch Hội LHPN xã Suối Bau, thường dành thời gian để phổ biến kiến thức sinh nở an toàn; tuyên truyền, vận động phụ nữ có thai đến các cơ sở y tế để sinh con. 

Ngoài ra, trong các đợt triển khai chiến dịch chăm sóc sức khỏe sinh sản, tiêm chủng, Hội LHPN xã Suối Bau cũng phối hợp với Trạm Y tế xã lồng ghép tuyên truyền, tư vấn cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ cách chăm sóc thai nhi và sự an toàn khi sinh tại các cơ sở y tế...

Bên cạnh đó, việc phát triển đội ngũ y tế thôn, bản cũng được chú trọng. Tại xã Suối Bau và xã Lóng Sập đã tiến hành xây dựng và duy trì mỗi bản có 1 nhân viên y tế thôn bản. 

Đội ngũ này sẽ được đi học các lớp về sức khoẻ sinh sản, sẵn sàng tâm thế là "cánh tay" nối dài hỗ trợ ngành Y triển khai các hoạt động truyền thông, góp phần nâng cao nhận thức của người dân về sức khỏe.