Từ chính sách đến cuộc sống: Dự án 8 và dấu ấn công tác phụ nữ vùng dân tộc thiểu số

Với vai trò nòng cốt, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã góp phần đưa chính sách đi vào cuộc sống, tạo nên những chuyển biến rõ rệt trong chăm sóc sức khỏe, nâng cao quyền năng và lan tỏa niềm tin ở những địa bàn khó khăn nhất.

Chính sách đột phá cho công tác phụ nữ vùng dân tộc thiểu số

Dự án 8 "Thực hiện bình đẳng giới và giải quyết những vấn đề cấp thiết đối với phụ nữ và trẻ em" thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025, đã trở thành một bước đột phá quan trọng trong công tác thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em ở các vùng dân tộc thiểu số. Đây không chỉ là một chương trình mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc mà còn là minh chứng rõ ràng cho sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước Việt Nam đối với việc cải thiện đời sống của những nhóm đối tượng dễ bị tổn thương nhất trong xã hội. Với sự kết hợp giữa cơ sở pháp lý vững chắc, các chính sách thiết thực và sự nỗ lực không ngừng của các cấp, các ngành, Dự án 8 đã tạo nên những thay đổi tích cực, từng bước xóa bỏ khoảng cách giới và nâng cao chất lượng cuộc sống cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Trước hết, Dự án 8 được triển khai dựa trên một nền tảng pháp lý và chính trị rõ ràng, thể hiện qua các nghị quyết của Đảng và các quy định pháp luật. Tại Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Đảng Cộng sản Việt Nam đã khẳng định: "Tăng cường công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, đặc biệt là ở các vùng dân tộc thiểu số và miền núi" và "Thực hiện bình đẳng giới thực chất, tạo điều kiện để phụ nữ và trẻ em gái phát triển toàn diện". Những định hướng này không chỉ đặt ra mục tiêu chiến lược mà còn thể hiện cam kết mạnh mẽ của Đảng trong việc đảm bảo quyền bình đẳng và tiếp cận dịch vụ cơ bản cho mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là ở những khu vực còn nhiều khó khăn. Nghị quyết này đã trở thành kim chỉ nam để các chương trình như Dự án 8 được xây dựng và triển khai một cách đồng bộ, hiệu quả.

Luật Bình đẳng giới năm 2006 đóng vai trò là cơ sở pháp lý quan trọng để Dự án 8 đi vào thực tiễn. Khoản 5, điều 7 Luật Bình đẳng giới quy định: "Hỗ trợ hoạt động bình đẳng giới tại vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; hỗ trợ những điều kiện cần thiết để nâng chỉ số phát triển giới đối với các ngành, lĩnh vực và địa phương mà chỉ số phát triển giới thấp hơn mức trung bình của cả nước". Điều này không chỉ khẳng định trách nhiệm của Nhà nước trong việc hỗ trợ phụ nữ và trẻ em ở các vùng khó khăn mà còn tạo ra hành lang pháp lý để các chính sách cụ thể được triển khai một cách hợp pháp và minh bạch. Nhờ vậy, Dự án 8 đã có một nền tảng vững chắc để thực hiện các mục tiêu đề ra, từ việc cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em đến nâng cao nhận thức cộng đồng về bình đẳng giới.

Những kết quả ấn tượng

Trên cơ sở các định hướng và quy định này, Dự án 8 đã được thiết kế với những chính sách và kế hoạch cụ thể, tập trung vào việc giải quyết các vấn đề cấp thiết nhất của phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Một trong những chính sách nổi bật là hỗ trợ phụ nữ sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em. Theo báo cáo của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, trong giai đoạn 2021-2025, hơn 7.000 bà mẹ tại 10 tỉnh có tỷ lệ sinh con tại nhà cao đã được thụ hưởng các chế độ từ 4 gói hỗ trợ sinh đẻ an toàn. Các gói hỗ trợ này bao gồm chi phí đi lại cho bà mẹ và một người nhà khi đến cơ sở y tế khám thai ít nhất 4 lần trong thai kỳ, cũng như hỗ trợ vật tư chăm sóc khi sinh trong trường hợp sinh từ 2 bé trở lên, với mức bổ sung 300.000 đồng cho mỗi bé. Nhờ những chính sách này, tỷ lệ sinh con tại nhà ở các vùng dân tộc thiểu số đã giảm đáng kể, sức khỏe của bà mẹ và trẻ em được cải thiện rõ rệt, góp phần giảm thiểu nguy cơ tử vong mẹ và tử vong trẻ sơ sinh.

Hiệu quả của Dự án 8 còn được minh chứng qua những con số ấn tượng. Tính đến tháng 3/2025, theo báo cáo tại Hội nghị tổng kết Dự án 8, đã có 10.393 tổ truyền thông cộng đồng được thành lập và duy trì, vượt 115,5% so với kế hoạch ban đầu. Các tổ truyền thông này đã đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức của người dân về bình đẳng giới, sức khỏe sinh sản và chăm sóc trẻ em. Ngoài ra, 2.312 địa chỉ tin cậy cũng đã được thiết lập trên khắp các địa bàn dân tộc thiểu số và miền núi, cung cấp tư vấn và hỗ trợ cho khoảng 110.100 phụ nữ và trẻ em, đạt 231% so với mục tiêu đề ra. Những con số này không chỉ cho thấy sự vượt trội trong việc thực hiện kế hoạch mà còn phản ánh mức độ lan tỏa sâu rộng của dự án trong cộng đồng. Các hoạt động truyền thông, tập huấn đã giúp thay đổi "nếp nghĩ, cách làm" của người dân, đặc biệt là ở những khu vực đặc biệt khó khăn, nơi mà các tập tục lạc hậu từng cản trở sự tiến bộ của phụ nữ và trẻ em.

Không chỉ dừng lại ở việc cải thiện sức khỏe, Dự án 8 còn hướng tới việc nâng cao quyền năng kinh tế cho phụ nữ thông qua các hoạt động hỗ trợ phát triển sinh kế. Đã có 2.026 câu lạc bộ "Thủ lĩnh của sự thay đổi" được thành lập và duy trì, đạt 113% so với kế hoạch. Những câu lạc bộ này không chỉ là nơi để phụ nữ học hỏi kiến thức về bình đẳng giới mà còn là không gian để họ tham gia vào các hoạt động kinh tế, từ đó tăng thu nhập và cải thiện vị thế trong gia đình cũng như cộng đồng. Việc kết hợp giữa nâng cao nhận thức và hỗ trợ kinh tế đã tạo ra một mô hình phát triển toàn diện, giúp phụ nữ dân tộc thiểu số không chỉ khỏe mạnh hơn mà còn tự tin và độc lập hơn trong cuộc sống.

Những thành tựu của Dự án 8 đã nhận được sự đánh giá cao từ các cấp, các ngành và chính quyền địa phương. Đồng chí Nguyễn Thị Tuyến, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, trong phát biểu tại Hội nghị tổng kết Dự án 8 nhấn mạnh: "Dự án 8 đã có tác động tích cực, tạo sự chuyển biến về nhận thức, thay đổi 'nếp nghĩ, cách làm' của người dân tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn, góp phần từng bước nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi; sức khỏe bà mẹ, trẻ em được cải thiện, giảm thiểu tình trạng tử vong mẹ, tử vong trẻ em trên địa bàn". Nhận định này khẳng định những đóng góp quan trọng của Dự án 8 trong việc thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới và phát triển bền vững.

Cần bổ sung để dự án tiếp tục phát huy hiệu quả

Tuy nhiên, để Dự án 8 tiếp tục phát huy hiệu quả trong thời gian tới, cần có những điều chỉnh và bổ sung phù hợp với tình hình thực tế. Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã đề xuất cần tiếp tục quan tâm đến việc nâng cao chất lượng dân số, tăng cường khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho phụ nữ vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Đồng thời, việc lồng ghép bình đẳng giới vào các chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập các đơn vị hành chính, là điều cần thiết để đảm bảo tính bền vững của các chính sách. Trong thời đại chuyển đổi số, Dự án 8 cũng cần tận dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả truyền thông, giám sát và đánh giá, giúp phụ nữ và trẻ em ở các vùng xa xôi dễ dàng tiếp cận thông tin và dịch vụ hơn.

Tóm lại, Dự án 8 đã và đang là một bước ngoặt lớn trong công tác bình đẳng giới và chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em vùng dân tộc thiểu số. Với sự hỗ trợ từ các nghị quyết của Đảng, các quy định pháp luật và những chính sách thiết thực, dự án đã đạt được nhiều kết quả đáng tự hào, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Dẫu vậy, để duy trì và phát triển những thành quả này, cần có sự đầu tư liên tục và những điều chỉnh linh hoạt, đảm bảo rằng không ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình phát triển của đất nước.