U50 chuyển đổi xanh, gây dựng hợp tác xã dược liệu sinh thái

Học vấn không cao, song bằng niềm say mê và những kinh nghiệm tích lũy được từ nghề điều chế thuốc đông y, bà Đỗ Thị Gấm, xã Hải Tây, huyện Hải Hậu, Nam Định đã quyết tâm khởi nghiệp với Dự án "Hợp tác xã Dược liệu sinh thái Ngọc Trà" và giành giải khuyến khích tại cuộc thi "Phụ nữ khởi nghiệp sáng tạo và chuyển đổi xanh" năm 2024 khu vực miền Bắc.

Nhớ lại thời gian tham gia cuộc thi "Phụ nữ khởi nghiệp sáng tạo và chuyển đổi xanh" do Hội LHPN Việt Nam tổ chức năm 2024, bà Đỗ Thị Gấm (xã Hải Tây, huyện Hải Hậu, tỉnh Nam Định) vẫn còn vẹn nguyên nhiều xúc cảm. Ở tuổi 57, bà là một trong những thí sinh "có tuổi" đến với cuộc thi. 

Khi được phỏng vấn, bà Gấm không ngại chia sẻ: "Tuy tôi không học cao, tôi văn hóa lớp 6 thôi, nhưng tôi say mê tìm tòi cung cấp các sản phẩm chăm sóc sức khỏe. Hiện tại tôi sản xuất được 9 loại trà thảo mộc, các loại sữa tắm, dầu gội, thuốc ngâm chân, si rô ho. Hiện tôi đã mở được 2 phòng khám đông y chăm sóc sức khỏe". Đó cũng là lúc sự nỗ lực, niềm đam mê của người phụ nữ có vóc dáng nhỏ bé và nụ cười hiền lành, chân chất ấy được thể hiện một cách đầy đủ, trọn vẹn nhất.

Huyện Hải Hậu, nơi gia đình bà Gấm sinh sống vốn là được mệnh danh là "thủ phủ" dược liệu và là huyện có diện tích cây dược liệu lớn nhất của tỉnh. Những loại cây quen thuộc như đinh lăng, hương nhu, bạc hà, kinh giới, tía tô, kim ngân, hoa hòe, dây thìa canh, cà gai leo… đã trở thành cây chủ lực, đem lại giá trị kinh tế và phù hợp với xu thế phát triển nền kinh tế xanh. Cũng từ đó, nhiều doanh nghiệp, hộ gia đình đầu tư sản xuất, chế biến dược liệu thành các loại đồ uống, sản phẩm chăm sóc sức khỏe…

Để bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng nhằm nâng cao giá trị các sản phẩm dược liệu tự nhiên, an toàn tốt cho sức khỏe của cộng đồng, bà Đỗ Thị Gấm đã quyết định sản xuất dòng sản phẩm an toàn gần gũi với thiên nhiên, bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng, góp phần xây dựng nền nông nghiệp xanh, tạo việc làm có thu nhập ổn định, xây dựng vị thế cho phụ nữ tại địa phương.

Tìm chỗ đứng nhờ nguyên liệu xanh, quy trình sản xuất xanh

Với kinh nghiệm làm nghề điều chế thuốc đông y, từ năm 2008, bà Đỗ Thị Gấm đã chuyển đổi toàn bộ diện tích canh tác của gia đình sang trồng cây dược liệu.

Bà Gấm giới thiệu: Vùng nguyên liệu trồng dược liệu của bà được áp dụng tuần hoàn sinh học, hoàn toàn không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật. Để tạo thương hiệu cho sản phẩm, bà đầu tư xây dựng nhà kính để phơi, sấy dược liệu, cùng hệ thống máy: Sao chè, chế biến, đóng túi,... sản xuất các loại trà dưỡng nhan, chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ sau sinh, trà cho bệnh nhân tiểu đường, mất ngủ và các loại dầu gội đầu, sữa tắm từ thảo dược… 

Quy trình sản xuất sử dụng nhà sấy, trực tiếp sử dụng năng lượng mặt trời giúp lưu giữ được chất dinh dưỡng trong nguyên liệu, đồng thời hạn chế tối đa nguồn khí thải, các sản phẩm được đóng gói hướng đến các chất liệu thân thiện với môi trường và đảm bảo sức khoẻ người tiêu dùng.

Tuy nhiên, như bao nhà sản xuất khác, bà Gấm cho biết, bà luôn phải đối mặt với nhiều trở ngại do nguồn vốn hạn hẹp, việc đầu tư dây chuyền sản xuất gặp khó, đầu ra sản phẩm còn bấp bênh. Để thoát khỏi những rào cản đó, bà đã vận động, liên kết với một số chị em trong xã để cùng hiện thực ý tưởng khởi nghiệp.

Năm 2023, bà Gấm liên kết với một số hộ trong xã thành lập Hợp tác xã (HTX) dược liệu sinh thái Ngọc Trà, với thành viên của HTX là các gia đình chị em có đất trồng dược liệu. Tham gia HTX, các thành viên cùng nhau xây dựng vùng nguyên liệu, phát triển sản phẩm theo đúng tiêu chí xanh và cam kết an toàn. Hợp tác xã đã tập trung ruộng đất, trồng 60 loại dược liệu trên diện tích 5 mẫu chủ yếu là: Kim ngân, dây thìa canh, sài đất, bạc hà, kinh giới…

Với sự nhiệt tình của các thành viên, HTX đã vượt qua nhiều khó khăn, sự cạnh tranh trên thị trường. Với sự quan tâm của chính quyền địa phương, sự đánh giá của các ngành chức năng, HTX đã có một số sản phẩm được người tiêu dùng đón nhận. Trong số 9 sản phẩm trà thảo dược được đánh giá và phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn HACCP (TCVN 5603:2008), có 2 sản phẩm là "Thanh Tâm uyển" và "Tĩnh tâm trà" được công nhận đạt chuẩn OCOP 3 sao năm 2023 và năm 2024.

Bà Đỗ Thị Gấm tâm sự: "Nhu cầu về những sản phẩm thảo dược ngày nay rất lớn. Tuy nhiên, trước tình trạng thuốc kém chất lượng, nhất là thảo dược giả tràn lan, người dân càng chú trọng hơn về chất lượng cũng như uy tín của sản phẩm. Do đó, việc đạt chứng nhận OCOP có vai trò quan trọng đối với hợp tác xã, nâng cao uy tín và giúp sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường. Trước đây, mỗi tháng hợp tác xã xuất bán khoảng 20 - 30kg sản phẩm dược liệu, nhưng từ khi đạt chứng nhận sản phẩm OCOP, mỗi tháng hợp tác xã xuất bán trên 100kg, có tháng cao điểm đạt 200kg".

Hiện nay, Hợp tác xã có hơn 2 ha đất trồng dược liệu, 200 m2 nhà sấy, 200 m2 kho chứa dược liệu, 160 m2 xưởng sản xuất, 2 máy đóng trà túi lọc, 1 máy sao trà, 2 máy thái, 2 máy nghiền, 2 nồi nấu cao dược liệu, 1 nồi chưng cất tinh dầu. Hoạt động của HTX tạo điều kiện phát triển nông nghiệp sạch, phủ xanh những khu vực đất bỏ hoang của các hộ gia đình tại địa phương. 

Dự án góp phần tạo công ăn việc làm cho 18 lao động thường xuyên (trong đó có 11 lao động nữ trồng và chế biến dược liệu, 07 lao động nữ làm tại 02 phòng khám đông y) và 21 lao động thời vụ, với mức thu nhập 5 - 6 triệu đồng/tháng. Qua đó, giúp chị em xây dựng vị thế trong cộng đồng, có sự tự chủ trong kinh tế.

Chuyển mình để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh

Bà Đỗ Thị Gấm chia sẻ: "Trước đây, chúng tôi chỉ bán hàng theo phương thức truyền thống và đăng tin bài giới thiệu sản phẩm qua các nền tảng xã hội như Facebok, Zalo. Tuy nhiên, cách giới thiệu sản phẩm cũng đơn giản chưa tạo được ấn tượng, thu hút khách hàng. Nhờ được tập huấn kỹ năng livestream, giới thiệu sản phẩm ấn tượng nên đã thu hút được một lượng lớn khách hàng mới, ở nhiều tỉnh, thành trong khu vực. HTX đang tiếp tục trau dồi kỹ năng xúc tiến thương mại, bán hàng trên nền tảng số để nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh.

Để tìm đầu ra, bà Gấm phối hợp với Hội LHPN các cấp thường xuyên tham gia các hội chợ thương mại để giới thiệu sản phẩm, tuyên truyền về công dụng của các loại dược liệu và kết nối bạn hàng. "Sự đồng hành của Hội LHPN các cấp đã mở ra cho HTX cơ hội tìm kiếm, mở rộng thị trường, góp phần tiêu thụ sản phẩm, nâng cao thu nhập cho người dân trồng dược liệu tại địa phương", bà Gấm cho biết.

Để bắt kịp với nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng hiện đại, bà cũng tìm hiểu, nâng cao chất lượng, đầu tư bao bì cho sản phẩm của HTX. Nhờ sự năng động, sản phẩm của HTX được nhiều khách hàng ưa chuộng.