Brazil: Các bác sĩ đau đầu trước tỷ lệ trẻ em tử vong vì Covid-19 tăng bất thường

Những con số đáng báo động

Lo lắng vì cô con gái Leticia mới biết đi của mình liên tục sốt trong nhiều ngày, chị Ariani Roque Marinheiro, 33 tuổi, đưa bé đến bệnh viện khám. Tại đây, các bác sỹ chẩn đoán, cô bé Leticia đã bị nhiễm Covid-19. Họ đã trấn an chị Marinheiro rằng, trẻ em gần như không phát triển triệu chứng nghiêm trọng khi mắc Covid-19.

Tuy nhiên, chưa đầy hai tuần sau, vào ngày 27/2, bé Leticia qua đời trong phòng điều trị tích cực của bệnh viện ở Maringa, miền Nam Brazil, sau nhiều ngày thở gấp. Chị Marinheiro khóc nức nở: "Mọi chuyện xảy ra quá nhanh và con bé đã qua đời. Tôi suy sụp hoàn toàn bởi con bé là tất cả đối với tôi".

Covid-19 đang tàn phá Brazil và các chuyên gia y tế đang đau đầu tìm hiểu nghịch lý chỉ xảy ra ở nước này: số trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tử vong cao bất thường sau khi nhiễm nCoV.

Theo Bộ Y tế Brazil, kể từ khi bắt đầu xảy ra đại dịch, 832 trẻ em từ 5 tuổi trở xuống đã tử vong vì Covid-19. Dữ liệu so sánh rất khan hiếm vì các quốc gia theo dõi tác động của virus khác nhau, nhưng ở Hoa Kỳ (quốc gia có dân số lớn hơn nhiều so với Brazil và tổng số tử vong do Covid-19 cao hơn), có 139 trẻ em từ 4 tuổi trở xuống đã thiệt mạng vì Covid-19.

Theo Tiến sĩ Fatima Marinho, một nhà dịch tễ học tại Đại học Sao Paulo (Brazil), số ca trẻ em tử vong được công bố của Brazil có thể thấp hơn nhiều con số thực tế, vì việc thiếu xét nghiệm rộng rãi dẫn đến nhiều trường hợp không được chẩn đoán. Tiến sĩ Marinho, người đang thực hiện nghiên cứu thống kê số trẻ em tử vong dựa trên cả các trường hợp nghi ngờ lẫn xác nhận, ước tính hơn 2.200 trẻ em dưới 5 tuổi đã chết kể từ khi đại dịch bùng phát, trong đó có hơn 1.600 trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi.

Tiến sĩ Marinho nói: "Chúng tôi đang chứng kiến một tác động rất lớn đối với trẻ em. Đó là một con số cao đến mức phi lý. Chúng tôi chưa từng thấy điều này ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới".

Không chỉ các chuyên gia y tế Brazil mà các chuyên gia ở châu Âu và Hoa Kỳ cũng thừa nhận rằng, số trẻ em tử vong do Covid-19 ở Brazil đặc biệt cao. "Những con số đó thật đáng ngạc nhiên, cao hơn rất nhiều so với những gì chúng ta đang thấy ở Hoa Kỳ", Tiến sĩ Sean O'Leary, Phó Chủ tịch Ủy ban của Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ về các bệnh truyền nhiễm, và cũng là chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nhi khoa tại Đại học Colorado Anschutz, phát biểu.

Giới khoa học cho rằng, các biến thể nCoV đang khiến nhiều người trưởng thành trẻ, khỏe mạnh có triệu chứng nghiêm trọng và làm tăng số ca tử vong. Tuy nhiên, không có bằng chứng về ảnh hưởng của biến thể với trẻ sơ sinh và trẻ em.

Mặc dù vậy, các chuyên gia cho biết, biến thể P.1 đã lây lan rộng rãi ở Brazil dường như đang dẫn đến tỷ lệ tử vong ở phụ nữ mang thai cao hơn.

Tiến sĩ Ricardo Ribas Freitas, nhà dịch tễ học tại Đại học Sao Leopoldo Mandic ở Campinas, cho biết, một số phụ nữ nhiễm nCoV sinh non và em bé bị chết hoặc nhiễm nCoV ngay khi vừa chào đời. Ông Freitas nói: "Chúng tôi có thể khẳng định rằng biến thể P.1 gây ảnh hưởng nghiêm trọng hơn nhiều ở phụ nữ mang thai. Và thông thường, nếu phụ nữ mang thai nhiễm nCoV, em bé có thể không sống sót hoặc cả hai đều có thể chết".

Hối hận muộn màng

Các chuyên gia cho biết, việc thiếu khả năng tiếp cận kịp thời và đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho trẻ em khi chúng bị ốm có thể là một yếu tố dẫn đến tử vong. Tại Hoa Kỳ và châu Âu, các chuyên gia khẳng định, điều trị sớm là chìa khóa giúp trẻ em bị nhiễm virus được phục hồi. Theo Tiến sĩ Marinho, ở Brazil, các bác sĩ phải làm việc quá sức và thường chậm trễ trong việc xác nhận nhiễm trùng ở trẻ em.

Bà Marinho nói: "Trẻ em không được quan tâm khi được đưa đến bệnh viện. Các bệnh nhân nhỏ tuổi thường bị bỏ qua và các bác sĩ chỉ quyết định cho xét nghiệm khi bệnh tình của chúng trở nặng".

Tiến sĩ Lara Shekerdemian, Trưởng bộ phận chăm sóc tích cực tại Bệnh viện Nhi đồng Texas (Hoa Kỳ), nói rằng, tỷ lệ tử vong ở trẻ em nhiễm Covid-19 vẫn rất thấp, nhưng trẻ em sống ở các quốc gia nơi chăm sóc y tế không đồng đều có nguy cơ cao hơn.

Tiến sĩ Shekerdemian cho biết: "Một đứa trẻ có thể chỉ cần một chút oxy hôm nay có thể sẽ phải thở máy vào tuần tới nếu chúng không được tiếp cận với oxy và steroid mà chúng tôi cung cấp sớm trong quá trình điều trị".

Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí bệnh truyền nhiễm Nhi khoa (Mỹ) vào tháng 1/2021 cho thấy, trẻ em ở Brazil và 4 quốc gia khác ở khu vực Mỹ Latinh phát triển các dạng Covid-19 nghiêm trọng hơn và nhiều trường hợp mắc hội chứng viêm đa hệ thống hơn, một phản ứng miễn dịch cực hiếm và cực đoan đối với virus, khi so sánh với dữ liệu từ Trung Quốc, châu Âu và khu vực Bắc Mỹ.

Ngay cả trước khi đại dịch Covid-19 xảy ra, hàng triệu người Brazil sống ở các vùng thôn quê đã gặp khó khăn trong việc tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe cơ bản. Trong những tháng gần đây, hệ thống này rơi vào tình trạng quá tải vì lượng bệnh nhân tràn vào các đơn vị chăm sóc tích cực, dẫn đến tình trạng thiếu giường bệnh trầm trọng.

Tiến sĩ Ana Luisa Pacheco, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm nhi tại Tổ chức Y học Nhiệt đới Heitor Vieira Dourado ở Manaus, miền Bắc Brazil, cho biết: "Có một rào cản để nhiều người tiếp cận được các dịch vụ y tế. Đối với một số trẻ em, chúng phải mất 3 hoặc 4 giờ đi thuyền để đến bệnh viện".

Số trẻ em nhiễm nCoV tăng lên trong bối cảnh ca nhiễm nói chung ở Brazil tăng mạnh. Các chuyên gia cho rằng, phản ứng của Tổng thống Jair Bolsonaro và chính phủ Brazil đối với đại dịch Covid-19 là quá bị động. Ông Bolsonaro từ chối thực hiện các biện pháp mạnh mẽ để thúc đẩy giãn cách xã hội. Nền kinh tế suy giảm khiến hàng triệu người không có thu nhập hoặc thiếu ăn, buộc họ phải ra ngoài tìm việc thay vì ở nhà tránh dịch, bất chấp nguy cơ lây nhiễm nCoV.

Một số trẻ em chết vì nCoV vốn có bệnh nền, khiến chúng dễ bị tổn thương hơn. Tuy nhiên, tiến sĩ Marinho ước tính rằng, chúng chỉ chiếm hơn 1/4 số ca tử vong ở trẻ em dưới 10 tuổi. Điều đó cho thấy rằng những trẻ em khỏe mạnh dường như cũng có nguy cơ cao mắc virus ở Brazil.

Leticia là một trong những đứa trẻ như vậy, mẹ cô bé nói. Chị Marinheiro khẳng định, trước đó, bé Leticia chưa từng bị ốm. Chị Marinheiro và chồng Diego, 39 tuổi, tin rằng bé Leticia có thể đã sống nếu bệnh của bé được điều trị sớm hơn. Chị Marinheiro nói: "Tôi nghĩ các bác sĩ đã không tin rằng con bé có thể bị bệnh như vậy. Họ không tin nó có thể xảy ra với một đứa trẻ".

Chị Marinheiro nhớ lại, chị đã từng cầu xin các bác sĩ thực hiện nhiều xét nghiệm hơn nữa. Chị cho biết 4 ngày sau khi nhập viện, các bác sĩ vẫn chưa kiểm tra toàn bộ phổi của Leticia.

Chị Marinheiro vẫn không rõ gia đình mình mắc bệnh như thế nào. Chị đã giữ Leticia, cô con gái đầu lòng mà cặp vợ chồng đã mong muốn trong nhiều năm, ở nhà và tránh tiếp xúc nhiều người. Chồng chị, một nhà cung cấp các sản phẩm cho tiệm làm tóc, luôn thận trọng khi gặp khách hàng, ngay cả khi anh là nguồn thu nhập chính của cả gia đình.

Đối với chị Marinheiro, cái chết đột ngột của con gái đã để lại một khoảng trống trong cuộc đời chị. Khi đại dịch hoành hành, chị Marinheiro mong các ông bố bà mẹ khác không đánh giá thấp tác động của virus với trẻ em. Ở thành phố của mình, chị đã chứng kiến các gia đình vẫn tổ chức tiệc sinh nhật cho con và các quan chức thúc đẩy mở lại trường học.

Chị Marinheiro nói: "Loại virus này không thể giải thích được, nó giống như chơi xổ số. Ai cũng nghĩ "chắc nó chừa gia đình mình ra" cho đến khi người thân của bạn bị nhiễm bệnh và lúc đó, mọi sự hối tiếc đã trở nên muộn màng".