Cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031, với ngày bầu cử 15/3/2026. Tại Lạng Sơn, từ tỉnh đến cơ sở, các cấp Hội LHPN, Mặt trận Tổ quốc và chính quyền đang tăng cường cơ hội cho phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số, giúp họ tự tin tham gia ứng cử, nâng cao năng lực, nhất là kỹ năng chuyển đổi số để sẵn sàng gánh vác trọng trách đại diện cho Nhân dân.

Trong không khí hối hả chuẩn bị cho đợt sinh hoạt chính trị rộng lớn, phường Tam Thanh (Lạng Sơn) đang chứng kiến một luồng sinh khí mới khi những người phụ nữ Tày, Nùng,.. bước ra khỏi nếp nhà sàn, tự tin tiếp cận công nghệ để sẵn sàng gánh vác việc công. Câu chuyện về bình đẳng giới nơi biên cương không chỉ dừng lại ở những con số chỉ tiêu khô khan mà đang hiện hữu sống động qua từng lá phiếu tín nhiệm và khát vọng cống hiến.

Lạng Sơn, mảnh đất phên dậu Đông Bắc của Tổ quốc, đang bước vào giai đoạn phát triển mang tính bước ngoặt. Tại phường Tam Thanh, không khí chuẩn bị cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 đang nóng lên từng ngày. Đây là địa bàn có vị trí chiến lược đặc biệt, nhất là sau khi thực hiện sáp nhập nguyên trạng diện tích và dân số của xã Hoàng Đồng vào phường Tam Thanh cũ theo Nghị quyết số 1672/NQ-UBTVQH15, nâng quy mô dân số lên hơn 30.000 người với 25 khối phố. Sự mở rộng về địa giới hành chính và quy mô dân số đặt ra những thách thức không nhỏ cho công tác quản lý nhà nước, đồng thời cũng mở ra cơ hội lớn để lựa chọn những đại biểu dân cử thực sự có tâm, có tầm.

Nhìn lại nhiệm kỳ 2021-2026, Tam Thanh là một điểm sáng rực rỡ trong bức tranh bình đẳng giới của tỉnh Lạng Sơn. Với tỷ lệ nữ đại biểu HĐND đạt tới 44%, vượt xa chỉ tiêu chung, địa phương này đã chứng minh rằng phụ nữ, khi được trao cơ hội và niềm tin, hoàn toàn có thể đảm đương xuất sắc vai trò đại diện cho ý chí và nguyện vọng của Nhân dân. 

Ông Nguyễn Văn Hạnh, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Tam Thanh, không giấu được niềm tự hào khi nhắc lại con số ấn tượng này. Ông khẳng định đó là nền tảng quan trọng, là "vốn liếng" quý giá để địa phương tiếp tục phát huy trong nhiệm kỳ tới. Tuy nhiên, bối cảnh bầu cử nhiệm kỳ 2026-2031 đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn. Ngay sau khi Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 46/CT-TW (về lãnh đạo cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031) và có hướng dẫn của tỉnh, phường Tam Thanh đã "kích hoạt" bộ máy bầu cử với tinh thần khẩn trương, nghiêm túc.

Minh chứng rõ nét là Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Tam Thanh đã ban hành Thông tri số 04/TTr-MTTQ-BTT, triệu tập Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất vào 14h, ngày 4/12, với sự tham dự đầy đủ của "bộ khung" lãnh đạo chủ chốt trong hệ thống chính trị phường. Tại "hội nghị Diên Hồng" cấp cơ sở này, các đại biểu cùng bàn bạc, thống nhất cơ cấu, thành phần, số lượng người được giới thiệu ứng cử, tạo nền móng pháp lý vững chắc để hiện thực hóa các chỉ tiêu về bình đẳng giới và đại diện dân tộc trong nhiệm kỳ mới.

Bà Hoàng Thị Thanh Phương, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Chủ tịch HĐND phường Tam Thanh, cho biết, Thường trực HĐND phường đã phối hợp chặt chẽ với Ban Thường trực Ủy ban MTTQ và UBND phường tổ chức hội nghị hiệp thương để thống nhất cơ cấu, thành phần. Dựa trên dân số tính đến ngày 31/8/2025 là 28.412 người (theo số liệu đăng ký thường trú), tổng số đại biểu HĐND phường khóa VIII được bầu là 21 người.

Bài toán đặt ra là làm sao vừa đảm bảo số lượng tinh gọn, vừa đảm bảo tính đại diện đa dạng, đặc biệt là tiếng nói của phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số. Bà Phương chia sẻ những con số đầy triển vọng từ dự kiến cơ cấu: Trong tổng số 42 người được giới thiệu ứng cử (gấp đôi số lượng được bầu), có tới 20 người là nữ, chiếm tỷ lệ 47,61%. Đáng chú ý hơn, trong phương án cơ cấu đại biểu trúng cử, địa phương xác định phấn đấu có 11/21 đại biểu là nữ, chiếm tỷ lệ 52,38%. Đây là những con số biết nói, cao hơn nhiều so với mức tối thiểu mà Chỉ thị 46 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 117 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề ra.

Đặc biệt, trong bối cảnh một phường miền núi biên giới, yếu tố dân tộc luôn được coi trọng. Trong danh sách 20 nữ ứng cử viên dự kiến, có tới 12 người là đồng bào dân tộc thiểu số, chiếm gần 30% tổng số người ứng cử. Điều này không chỉ đảm bảo tính đại diện mà còn phản ánh đúng thực tế nhân khẩu học của địa phương, nơi cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng,… cùng sinh sống, đoàn kết xây dựng quê hương. Những con số này là minh chứng rõ nét cho sự quan tâm, ưu tiên của cấp ủy, chính quyền trong việc mở rộng cánh cửa nghị trường cho những người phụ nữ vốn quen với nương rẫy, kinh doanh nhỏ lẻ nay tự tin bước ra tham gia chính sự.

Dù bức tranh tổng thể mang nhiều gam màu sáng, hành trình đưa phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số, đến với nghị trường không phải là con đường trải đầy hoa hồng. Ông Chu Văn Đông, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam phường, Chủ tịch Hội Nông dân phường Tam Thanh, người trực tiếp tham gia vào quá trình hiệp thương, đã chỉ ra những thách thức rất thực tế. Việc sắp xếp đơn vị hành chính khiến số lượng đại biểu giảm, dẫn đến sự cạnh tranh gay gắt hơn về cơ cấu. Trong cuộc đua này, các ứng viên nữ đôi khi dễ bị "thu hẹp cơ hội" trước tâm lý ưu tiên ổn định bộ máy, thường thiên về giữ lại cán bộ nam có kinh nghiệm.

Hơn nữa, rào cản từ định kiến giới và gánh nặng gia đình vẫn là những "tảng đá" vô hình đè nặng lên vai người phụ nữ. Nhiều chị em, nhất là ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, phải gánh vác kinh tế gia đình, chăm sóc con cái, người già, khiến quỹ thời gian dành cho hoạt động cộng đồng bị thu hẹp. Tâm lý e ngại, thiếu tự tin khi phát biểu trước đám đông, sợ bị đánh giá, hay sự thiếu ủng hộ từ gia đình vì lo "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng" vẫn còn tồn tại trong một bộ phận không nhỏ.

Nhưng thách thức lớn nhất trong nhiệm kỳ này, theo ông Nguyễn Văn Hạnh, chính là yêu cầu về kỹ năng chuyển đổi số. Trong bối cảnh Tam Thanh đang đẩy mạnh xây dựng chính quyền thân thiện, đô thị thông minh, một đại biểu HĐND thời kỳ mới không thể chỉ có nhiệt huyết. Ông Hạnh nhấn mạnh: "Đại biểu phải là người '2 trong 1': vừa vững chính trị - pháp luật, vừa thành thạo công nghệ và dữ liệu". Họ phải biết sử dụng chữ ký số, khai thác Cổng dịch vụ công, đọc và phân tích các báo cáo số liệu phức tạp về ngân sách, giải phóng mặt bằng. Đặc biệt, kỹ năng tương tác với cử tri trên môi trường số, qua mạng xã hội, livestream, tiếp nhận kiến nghị 24/7 là yêu cầu bắt buộc của một chính quyền phục vụ hiện đại.

Đối với nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số, những người vốn hạn chế về tiếp cận công nghệ, đây thực sự là một "ngưỡng cửa" khó khăn. Hiểu rõ điều này, Hội LHPN phường Tam Thanh dưới sự dẫn dắt của đội ngũ lãnh đạo tâm huyết đã không đứng ngoài cuộc. Bà Lý Thị Xuyến, Phó Chủ tịch Hội LHPN phường, chia sẻ về chiến lược "Bình dân học vụ số" đầy sáng tạo. Không phải là những lớp học lý thuyết cao siêu, Hội tổ chức các buổi hướng dẫn "cầm tay chỉ việc", giúp chị em từ những việc đơn giản nhất như sử dụng điện thoại thông minh, cài đặt ứng dụng hành chính công, đến kỹ năng bảo mật thông tin trên mạng xã hội.

Những buổi sinh hoạt chi hội giờ đây không chỉ là nơi chia sẻ chuyện gia đình mà còn là lớp học kỹ năng số. Các hội viên nòng cốt trực tiếp kèm cặp, giúp phụ nữ dân tộc thiểu số vượt qua rào cản ngôn ngữ và tâm lý e ngại công nghệ. Bà Xuyến khẳng định: "Hội xác định chuyển đổi số là yêu cầu mới, bắt buộc để phụ nữ không bị bỏ lại phía sau". Những nỗ lực này đang dần thay đổi tâm thế của chị em, từ chỗ rụt rè, sợ hãi trước màn hình điện thoại, máy tính, nay đã có thể tự tin tra cứu thông tin, quảng bá sản phẩm và tương tác với chính quyền. Đó là sự chuẩn bị âm thầm nhưng bền bỉ để tạo nên những nữ ứng cử viên không chỉ có "tâm" mà còn đủ "tầm" và kỹ năng trong thời đại số.

Để hiện thực hóa mục tiêu 35% nữ đại biểu tham gia ứng cử và phấn đấu đạt tỷ lệ trúng cử khoảng 30%, không gì thuyết phục hơn chính những câu chuyện người thật, việc thật. Chân dung của những nữ đại biểu dân cử tại Tam Thanh hiện lên vừa dung dị, đời thường nhưng cũng đầy bản lĩnh và trí tuệ. Đó là câu chuyện của bà Nguyễn Tài Việt Thanh, một người con của dân tộc Nùng, nguyên Phó Chủ tịch HĐND phường Tam Thanh (cũ) và hiện là Phó trưởng ban Kinh tế - Ngân sách HĐND phường.

Sinh ra và lớn lên ở miền núi, bà Thanh mang trong mình sự thấu cảm sâu sắc với những khó khăn của đồng bào mình. Hành trình đến với nghị trường của bà không thiếu những chông gai, từ áp lực cân bằng vai trò người vợ, người mẹ đến việc khẳng định uy tín trước cộng đồng. Nhưng chính sự tín nhiệm của cử tri đã thôi thúc bà vượt qua tất cả.

Trong nhiệm kỳ 2021-2026, dấu ấn của bà Thanh không nằm ở những lời hô hào sáo rỗng mà ở những con số cụ thể, thiết thực. Với vai trò "kép" là đại biểu HĐND và Chủ tịch Hội LHPN phường (trước đây), bà đã trực tiếp hỗ trợ 16 hộ gia đình phụ nữ thoát nghèo, trong đó có 10 phụ nữ dân tộc thiểu số. Bà đã đưa vấn đề bình đẳng giới lồng ghép vào chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, tham gia phản biện 126 văn bản dự thảo để đảm bảo quyền lợi cho phụ nữ và trẻ em.

Bà Thanh chia sẻ: "Việc có nữ đại biểu dân cử, đặc biệt là nữ đại biểu dân tộc thiểu số, mang lại những thay đổi tích cực trong cách HĐND lắng nghe và ban hành nghị quyết. Chính sách giám sát trở nên thực tế hơn, các vấn đề đặc thù của địa phương được phản ánh sâu sắc hơn". Sự hiện diện của bà là minh chứng sống động cho thấy phụ nữ dân tộc thiểu số hoàn toàn có thể tham gia quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương.

Tiếp nối thế hệ đi trước là những gương mặt mới đầy triển vọng cho nhiệm kỳ 2026-2031, tiêu biểu là bà Lăng Thị Lê Thùy (SN 1984), một phụ nữ dân tộc Nùng. Hiện là Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam phường kiêm Chủ tịch Hội LHPN phường, bà Thùy đại diện cho thế hệ cán bộ nữ trẻ, năng động và được đào tạo bài bản. Từng trải qua công tác Đoàn, có kinh nghiệm giảng dạy kỹ năng sống, bà Thùy bước vào cuộc bầu cử với một tâm thế vừa tự tin vừa thận trọng.

Động lực ứng cử của bà Thuỳ xuất phát từ chính những trăn trở khi chứng kiến thực tế đời sống của phụ nữ địa phương. Đó là những người mẹ phải gửi con lại cho ông bà để đi làm công nhân xa nhà, là nguy cơ rạn nứt gia đình vì mưu sinh, là sự thiếu hụt kỹ năng số khiến chị em tụt hậu. Chương trình hành động của bà tập trung vào hai mũi nhọn: hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp tại chỗ để "ly nông bất ly hương" và trang bị kỹ năng chuyển đổi số. Bà mong muốn kết nối nguồn vốn tín dụng ưu đãi, phối hợp với các doanh nghiệp địa phương để tạo việc làm, giúp phụ nữ vừa có thu nhập, vừa giữ được lửa ấm gia đình.

Bà Thùy tâm sự: "Tôi mong rằng, nếu được cử tri tín nhiệm, tôi sẽ mang đến nghị trường tiếng nói rất đời thường nhưng chân thật và thiết tha: tiếng nói của người phụ nữ mưu sinh, của người mẹ mong muốn con cái có môi trường an toàn; tiếng nói của phụ nữ dân tộc thiểu số khát khao được học tập, được tiếp cận công nghệ". Dù thừa nhận còn nhiều áp lực về thời gian và kỹ năng nghị trường, nhưng bà Thùy đã chủ động tham gia các lớp bồi dưỡng, tự rèn luyện kỹ năng xử lý thông tin trên môi trường mạng để sẵn sàng cho trọng trách mới.

Câu chuyện tại Tam Thanh không chỉ là câu chuyện của một địa phương trong mùa bầu cử. Đó là tín hiệu vui về sự chuyển mình mạnh mẽ của nhận thức xã hội, nơi cánh cửa nghị trường đang thực sự mở rộng để đón nhận những người phụ nữ tài năng, tâm huyết, không phân biệt dân tộc. Những nỗ lực từ cấp ủy, chính quyền trong việc quy hoạch, đào tạo nguồn, sự chủ động của Mặt trận Tổ quốc trong hiệp thương, và quan trọng nhất là sự vươn lên tự thân của chính những người phụ nữ, đang cùng nhau dệt nên một bức tranh bầu cử 2026-2031 nhiều kỳ vọng. Ở đó, tiếng nói của phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số sẽ không chỉ được lắng nghe mà còn trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững, văn minh và đậm đà bản sắc của vùng đất xứ Lạng.

THỰC HIỆN: TRƯỜNG HÙNG