“Cha mẹ máy cắt cỏ” tước mất cơ hội tự giải quyết vấn đề của con

Trước thực tế này, các chuyên gia cảnh báo: Chính hành động "dọn đường" đầy thiện ý này lại đang tước đi cơ hội quý giá để con học cách đối mặt với thất bại và tự giải quyết vấn đề.

Khi cha mẹ "dọn đường" quá kỹ

Chị Nguyễn Mai Hạnh, mẹ của Tiến (19 tuổi, sinh viên năm nhất), vẫn đều đặn gọi điện nhắc con đặt lịch hẹn nha sĩ. Chưa yên tâm, chị còn tự tay đặt lịch cho con. Gần đây, Tiến gặp khó khăn với một môn học yêu cầu phải chủ động gặp giảng viên để trao đổi. Cậu lo lắng đến mức mất ngủ.

"Con chỉ cần nói với thầy là con chưa hiểu, nhờ thầy giúp đỡ thôi mà?" – chị Hạnh sốt ruột hỏi.

"Con sợ. Con không biết nên nói gì. Hay mẹ gọi điện nói với thầy hộ con được không?" – Tiến đề nghị.

Trường hợp của Tiến không hề hiếm. Khảo sát của Child Mind Institute (Mỹ) cho thấy, có tới 76% phụ huynh vẫn sắp xếp những việc nhỏ nhặt như đặt lịch hẹn bác sĩ cho con ở độ tuổi từ 18-28. Khi cha mẹ liên tục "làm thay" con từ những việc đơn giản như gọi món ở nhà hàng đến những việc đòi hỏi sự chủ động như đặt lịch hẹn, thông điệp vô hình gửi đến trẻ là: "Ý kiến của con không quan trọng, hoặc con không đủ năng lực tự xử lý". Sự tự tin, theo Giáo sư Julie Lythcott-Haims (Đại học Stanford, Mỹ), hình thành qua thực hành, chứ không phải bằng cách bị người lớn gạt sang một bên.

Cậu bé Thái Minh (10 tuổi) đi học về với cặp sách ướt sũng vì quên mang áo mưa. Vừa thấy con, mẹ Minh đã chạy ra cằn nhằn: "Mẹ đã dặn con thế nào! Bây giờ thì ướt hết sách vở rồi!"

Ngay lập tức, thay vì để Minh tự phơi sách hay tự tìm cách khắc phục, mẹ cậu đã cuống quýt gọi điện thoại cho cô giáo: "Cô ơi, con quên áo mưa nên sách ướt hết rồi, cô thông cảm! Lát nữa xin phép cô cho con nghỉ làm bài tập môn Toán...".

Đây là một ví dụ điển hình của việc "Không để con chịu hậu quả". Khi con nộp bài muộn, cha mẹ xin lỗi giáo viên. Khi con mắc lỗi với bạn bè, họ cố gắng "làm dịu" tình hình. Hành động tưởng chừng là bảo vệ này lại chính là việc tước đi cơ hội để con học hỏi từ sai lầm và tự tìm giải pháp.

Nhà tâm lý học Angela Duckworth (Đại học Pennsylvania) nhấn mạnh rằng, sự kiên trì và trách nhiệm chỉ có thể được rèn luyện khi trẻ đối mặt với thử thách. Nếu cha mẹ luôn đóng vai trò là "chiếc radar" phát hiện và xử lý mọi thử thách tiềm ẩn trước khi con kịp nhận ra, con sẽ không bao giờ học được cách giải quyết vấn đề.

Hậu quả của sự can thiệp quá mức

Khi cha mẹ can thiệp quá sâu, điều xảy ra không chỉ là con mất đi kỹ năng giải quyết vấn đề, mà còn là sự xói mòn nghiêm trọng đến sự phát triển tâm lý và nhân cách:

Thiếu kỹ năng sống và trách nhiệm cá nhân

Nhiều phụ huynh "máy cắt cỏ" làm thay con cả việc nhà vì nghĩ rằng "làm cho nhanh". Tuy nhiên, điều này khiến trẻ mất đi cơ hội học các kỹ năng sống cơ bản như trách nhiệm, tổ chức và đóng góp cho gia đình. Nghiên cứu kéo dài 85 năm của Đại học Harvard đã chỉ ra rằng, những đứa trẻ làm việc nhà từ sớm có mối liên hệ mật thiết với thành công và hạnh phúc trong cuộc sống sau này.

Hạn chế khả năng ra quyết định và lên kế hoạch

Nếu toàn bộ lịch trình của trẻ, từ học tập, thể thao đến giải trí đều do cha mẹ sắp xếp, trẻ sẽ bị hạn chế khả năng quản lý thời gian và ra quyết định. Họ không có cơ hội để tự chịu trách nhiệm với việc học của mình. Phân tích của Solution Health (Mỹ) còn chỉ ra rằng, những trẻ có lịch trình ngoại khóa quá dày đặc thường có xu hướng lo âu, trầm cảm hơn.

Tự ti và áp lực thường trực

Dù với ý định khích lệ, việc cha mẹ luôn so sánh con với người khác (anh chị em hay bạn bè) thường tạo ra áp lực và cảm giác tự ti. Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt. Thay vì so sánh, nhà tâm lý học Stephanie Samar khuyên cha mẹ hãy ghi nhận nỗ lực và thành tích của riêng con, điều đó giúp trẻ xây dựng sự tự tin và giá trị bản thân.