Công tác cán bộ nữ: Hành động mạnh mẽ để bứt phá trong Kỷ nguyên mới

Từ Hiến pháp 1946 đến nay, bình đẳng giới trong chính trị luôn được khẳng định và hoàn thiện qua các chính sách của Đảng và Nhà nước. Luật bình đẳng giới (2006) và Nghị quyết 11-NQ/TW (2007) của Bộ Chính trị "về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước" đều khẳng định tầm quan trọng của bình đẳng giới trong xã hội. 

Nghị quyết 11-NQ/TW nêu rõ: "Phấn đấu đến năm 2020, cán bộ nữ tham gia cấp ủy đảng các cấp đạt từ 25% trở lên".

Với chủ trương đúng đắn của Đảng, sự hoàn thiện không ngừng của hệ thống pháp luật về bình đẳng giới cùng với quyết tâm chính trị mạnh mẽ từ các cấp ủy, chính quyền và toàn bộ hệ thống chính trị, công tác cán bộ nữ đã có những bước tiến đáng kể. 

Đội ngũ cán bộ nữ ngày càng phát triển cả về số lượng và chất lượng, với trình độ chuyên môn cao, bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng và tinh thần trách nhiệm cao. 

Nhiều nữ cán bộ không chỉ thể hiện tư duy đổi mới, sáng tạo mà còn được tin tưởng giữ những vị trí quan trọng trong bộ máy lãnh đạo, góp phần tích cực vào sự phát triển của đất nước.

I. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC CÁN BỘ NỮ HIỆN NAY

1. Những kết quả đạt được

Những năm qua, công tác cán bộ nữ đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, thể hiện rõ qua sự gia tăng về số lượng và chất lượng nữ cán bộ trong hệ thống chính trị. Tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy Đảng, Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp ngày càng tăng, phản ánh sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với bình đẳng giới trong chính trị. Dưới đây là so sánh tỷ lệ cán bộ nữ qua các giai đoạn:

Theo bảng xếp hạng của Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), năm 2021, Việt Nam đứng thứ 53/193 quốc gia về tỷ lệ nữ trong Quốc hội, đến tháng 1/2025 xếp hạng 64/193, vẫn cao hơn mức trung bình khu vực châu Á 8,16%.

Tỷ lệ nữ đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 tiếp tục tăng so với nhiệm kỳ trước: cấp tỉnh đạt 29% (tăng 2,44%), cấp huyện 29,08% (tăng 1,58%), cấp xã 28,98% (tăng 2,39%).

Ở cấp lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương, đến cuối năm 2023, có 14/30 cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có lãnh đạo chủ chốt là nữ (chiếm 46,67%), trong đó có 4 nữ Bộ trưởng (13,34%) và tỷ lệ nữ Thứ trưởng đạt 12,97%.

Cán bộ nữ giữ các vị trí lãnh đạo chủ chốt tại địa phương cũng tăng. Cụ thể: cấp tỉnh đạt 82,4%, cấp huyện 40,5%, cấp xã 37,9%.

Những thành tựu này không chỉ khẳng định nỗ lực của Đảng, Nhà nước trong việc thúc đẩy bình đẳng giới mà còn phản ánh sự vươn lên mạnh mẽ của phụ nữ Việt Nam trong công tác lãnh đạo, quản lý.

2. Những vấn đề đặt ra

Mặc dù công tác cán bộ nữ đã có nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần được giải quyết:

- Tỷ lệ nữ giữ các vị trí lãnh đạo chủ chốt còn thấp, đặc biệt là ở cấp chiến lược. Phần lớn cán bộ nữ vẫn chủ yếu đảm nhận vị trí cấp phó, thiếu vắng trong các vị trí lãnh đạo cao nhất.

- Sự chênh lệch giới tính trong một số lĩnh vực quan trọng như công nghệ, kỹ thuật, giao thông, xây dựng còn rất lớn, khiến sự tham gia của nữ giới vào các ngành này bị hạn chế.

- Tỷ lệ nữ tham gia cấp ủy, chính quyền càng lên cấp cao càng giảm, một số địa phương vẫn chưa đạt chỉ tiêu 15% nữ trong cấp ủy, thậm chí có nơi không có nữ trong Ban Thường vụ, Ban Chấp hành.

- Tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội và Hội đồng nhân dân chưa đạt mục tiêu Nghị quyết 11-NQ/TW của Bộ Chính trị (35%-40%). Đầu nhiệm kỳ, 44% tỉnh, thành phố có tỷ lệ nữ đại biểu Quốc hội dưới 30%, trong đó gần 24% có tỷ lệ dưới 20%.

- Tỷ lệ nữ tham gia đào tạo chuyên môn, lý luận chính trị và quản lý hành chính nhà nước ở bậc cao còn thấp, chưa đạt mức 30%, làm giảm cơ hội thăng tiến và ảnh hưởng đến sự cân bằng giới trong hệ thống chính trị.

Một số ngành, lĩnh vực, địa phương vẫn thiếu vắng nữ lãnh đạo, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao, giao thông, năng lượng.

Những thách thức này đòi hỏi các cấp ủy Đảng, chính quyền và hệ thống chính trị cần có những giải pháp mạnh mẽ và toàn diện hơn để đảm bảo sự phát triển cân bằng và bền vững của đội ngũ cán bộ nữ.

3. Hạn chế và nguyên nhân

- Nhận thức xã hội về vai trò của phụ nữ vẫn còn nhiều định kiến, chưa thực sự tạo điều kiện cho phụ nữ phát triển ngang bằng với nam giới.

- Hệ thống chính sách chưa đồng bộ, chưa có nhiều cơ chế ưu tiên mạnh mẽ để hỗ trợ cán bộ nữ phát triển sự nghiệp trong hệ thống chính trị và kinh tế.

- Công tác quy hoạch, đào tạo, luân chuyển cán bộ nữ còn hạn chế, chưa tạo đủ điều kiện cho phụ nữ rèn luyện và thử thách ở các vị trí lãnh đạo quan trọng.

- Gánh nặng gia đình và trách nhiệm xã hội vẫn là rào cản lớn đối với phụ nữ khi theo đuổi sự nghiệp chính trị, quản lý và kinh doanh.

II. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG

CÔNG TÁC CÁN BỘ NỮ

Bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh tầm quan trọng của đội ngũ cán bộ, đặc biệt là cán bộ nữ, trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển đất nước bền vững. 

Trong bài phát biểu tại Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV, Tổng Bí thư đã chỉ rõ: "Cán bộ trong giai đoạn cách mạng hiện nay cần có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đột phá vì lợi ích chung".

Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc nâng cao vai trò, vị thế của cán bộ nữ trong hệ thống chính trị, đặc biệt là ở các vị trí lãnh đạo và quản lý chiến lược. Trước những thách thức đặt ra, để tiếp tục phát huy vai trò của cán bộ nữ trong giai đoạn mới, cần tập trung vào các giải pháp trọng tâm sau:

1. Cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về bình đẳng giới, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức của các cấp ủy, chính quyền, tổ chức và xã hội. Đồng thời, cần xóa bỏ định kiến giới trong đánh giá năng lực cán bộ nữ, đảm bảo sự công bằng trong bổ nhiệm, quy hoạch cán bộ.

2. Xây dựng và thực thi các chính sách đặc thù nhằm thúc đẩy sự tham gia của phụ nữ vào các vị trí lãnh đạo, quản lý. Bên cạnh đó, cần triển khai hiệu quả các chế độ làm việc linh hoạt, hỗ trợ cán bộ nữ trong việc cân bằng giữa công việc và gia đình. 

Đặc biệt, cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát quá trình thực hiện chính sách về bình đẳng giới trong công tác cán bộ.

3. Tăng cường phát hiện, bồi dưỡng nguồn cán bộ nữ trẻ, có năng lực, đảm bảo tính kế thừa và phát triển bền vững. Cần xây dựng các chương trình đào tạo chuyên sâu, trang bị kỹ năng lãnh đạo, quản lý cho cán bộ nữ, đặc biệt là trong các lĩnh vực công nghệ, kinh tế số. 

Ngoài ra, thực hiện chính sách luân chuyển cán bộ nữ để tạo điều kiện cho họ được thử thách, rèn luyện trong các vị trí quan trọng.

4. Thiết lập các chương trình cố vấn, kết nối giữa các nữ lãnh đạo giàu kinh nghiệm với thế hệ cán bộ nữ trẻ, giúp chia sẻ kinh nghiệm, định hướng phát triển nghề nghiệp. Khuyến khích các tổ chức, hiệp hội nghề nghiệp xây dựng diễn đàn trao đổi, hỗ trợ lẫn nhau giữa các cán bộ nữ.

5. Khuyến khích các cơ quan, tổ chức thực hiện chính sách bình đẳng giới trong tuyển dụng, bổ nhiệm và đãi ngộ cán bộ nữ. Xây dựng môi trường làm việc linh hoạt, đảm bảo điều kiện thuận lợi để phụ nữ có thể phát huy tối đa năng lực, đóng góp vào sự phát triển chung.

III. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

1. Đối với Đảng và Nhà nước

- Cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về bình đẳng giới, đảm bảo tính đồng bộ, hiệu quả và khả thi, đặc biệt trong công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng và bổ nhiệm cán bộ nữ vào các vị trí lãnh đạo chủ chốt.

- Xem xét sửa đổi quy định về tuổi nghỉ hưu của cán bộ nữ để đảm bảo quyền làm việc bình đẳng theo Bộ luật Lao động, Luật Bình đẳng giới, đồng thời tạo cơ hội cho cán bộ nữ có chuyên môn cao tiếp tục cống hiến.

- Ban hành các biện pháp thúc đẩy bình đẳng giới trong tuyển chọn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bổ nhiệm cán bộ, đảm bảo nữ giới có cơ hội ngang bằng với nam giới khi đủ tiêu chuẩn, điều kiện như nhau.

- Chỉ đạo các cấp ủy Đảng đảm bảo đề án nhân sự cấp ủy các cấp có nữ tham gia Ban Thường vụ, quan tâm nhân sự nữ là người dân tộc thiểu số và cán bộ nữ trẻ.

2. Đối với các cấp uỷ Đảng

- Bảo đảm đề án nhân sự đảng bộ các cấp nhất thiết phải có nữ tham gia Ban Thường vụ và quan tâm hợp lý nhân sự nữ là người dân tộc thiểu số, cán bộ nữ trẻ; bảo đảm tỉ lệ nữ ứng cử cấp ủy các cấp cao hơn từ 1 đến 1,5 lần tỉ lệ nữ cấp ủy dự kiến. 

Nếu đơn vị nào chưa bảo đảm tỉ lệ nữ tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ theo quy định của Bộ Chính trị, cho phép giữ cơ cấu nữ để có thời gian chọn, bầu bổ sung.

- Đưa chỉ tiêu tỷ lệ nữ vào các tiêu chí đánh giá kết quả công tác cán bộ, đảm bảo việc thực hiện nghiêm túc chính sách quy hoạch, đào tạo và bổ nhiệm cán bộ nữ.

- Tổ chức các lớp đào tạo cán bộ nguồn riêng cho cán bộ nữ hoặc đảm bảo ít nhất 30% nữ tham gia các lớp đào tạo cán bộ nguồn theo đúng tinh thần Nghị quyết 11-NQ/TW.

- Tăng cường giám sát và đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của người đứng đầu trong việc phát triển đội ngũ cán bộ nữ.

3. Đối với Hội Liên hiệp phụ nữ các cấp

Tích cực, chủ động hơn nữa trong tham mưu công tác cán bộ nữ; thường xuyên cập nhật thông tin về đội ngũ cán bộ nữ và chủ động tham mưu, phát hiện giới thiệu nhân sự nữ đủ tiêu chuẩn cho cấp ủy; 

phối hợp với Ban vì sự tiến bộ phụ nữ phản ánh những kiến nghị, đề xuất về chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nữ; tổ chức các hoạt động gặp mặt, hội thảo, biểu dương, khen thưởng nhằm động viên, nâng cao nhận thức và trách nhiệm cho cán bộ nữ.

4. Đối với cán bộ nữ

- Chủ động học tập, nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng lãnh đạo, bản lĩnh chính trị để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý và lãnh đạo.

- Tích cực tham gia các chương trình đào tạo, bồi dưỡng về chính trị, quản lý nhà nước và kỹ năng điều hành để nâng cao năng lực cạnh tranh.

- Xây dựng tinh thần tự tin, sẵn sàng đảm nhận các trọng trách lãnh đạo, tích cực đóng góp cho sự phát triển chung của đất nước.

Phát huy vai trò của phụ nữ trong xây dựng Đảng, hệ thống chính trị và phát triển kinh tế - xã hội không chỉ là một nhiệm vụ chiến lược mà còn là yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và công bằng của đất nước. 

Để đạt được mục tiêu này, cần có sự chung tay của cả hệ thống chính trị, sự quyết tâm của các cấp ủy, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội và nỗ lực của chính bản thân nữ cán bộ. Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mạnh mẽ, với nhiều cơ hội và thách thức. 

Nếu biết tận dụng tốt tiềm năng của phụ nữ, đất nước sẽ có thêm động lực to lớn để vươn lên trong kỷ nguyên mới, xây dựng một xã hội công bằng, tiến bộ và phát triển bền vững.

----------------------------------------------

Tài liệu tham khảo

1. Hiến pháp Việt Nam 1946, 2013

2. Luật bình đẳng giới, 2006

3. Nghị quyết 11-NQ/TW ngày 27/04/2007 của Bộ Chính trị về công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước

4. Chỉ thị số 21-CT/TW ngày 20/01/2018 của Ban Bí thư về tiếp tục đẩy mạnh công tác phụ nữ trong tình hình mới

5. Chỉ thị số 35/TW ngày 14/6/2024 của Bộ Chính trị về Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng

6. Hướng dẫn số 16-HD/BTCTW ngày 15/02/2022 của Ban Tổ chức Trung ương một số nội dung cụ thể về công tác quy hoạch cán bộ

7. Phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại cuộc trao đổi về kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc với Lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng đối với cán bộ quy hoạch Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIV (lớp thứ ba)

8. Tham luận của Thứ trưởng Bộ Nội Vụ Triệu Văn Cường tại Hội thảo khoa học quốc gia "Phát huy vai trò của phụ nữ Việt Nam trong thời đại mới" (Tháng 12/2023)

9. Website Liên minh Nghị viện thế giới https://data.ipu.org/women-ranking/

10. Website Tổ chức Diễn đàn kinh tế thế giới https://www.weforum.org/publications/global-gender-gap-report-2024/