Tại tỉnh Nghệ An, mưa lũ lịch sử xảy ra vào hồi cuối tháng 7/2025 đã gây thiệt hại nặng nề cho ngành Giáo dục, đặc biệt tại các xã miền núi. Hàng chục điểm trường bị cô lập, hư hỏng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kế hoạch khai giảng năm học 2025–2026.

Theo thống kê từ Sở Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tỉnh Nghệ An, đợt mưa lũ vừa qua đã gây thiệt hại cho ít nhất 40 điểm trường trên toàn tỉnh. Các điểm trường bị ảnh hưởng chủ yếu tập trung tại các địa phương miền núi với tổng thiệt hại về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và bán trú lên đến hàng trăm tỷ đồng. Đáng nói hơn, thiên tai gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ chuẩn bị cho năm học mới 2025–2026.

Thầy Trần Sỹ Hà, Hiệu trưởng Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 cho biết các phòng học, phòng chức năng, phòng ở, kho chế biến thực phẩm, phòng thiết bị và phòng lưu trữ hồ sơ đều bị nhấn chìm. Cơn lũ đi qua đã làm nhà trường thiệt hại 12 chiếc ti vi, 5 tủ lạnh, 22 bộ máy tính để bàn, 3 máy tính xách tay phục vụ dạy học, toàn bộ bàn ghế của 7 lớp học. 

Bên cạnh đó, nhà bếp đầy đủ dụng cụ phục vụ nấu ăn cho học sinh và 1,7 tấn gạo dự trữ cho học sinh bán trú vào đầu năm học mới, sách vở, đồ dùng cá nhân của các em cũng như chăn màn, giường tủ, tư trang của giáo viên nội trú cũng bị lũ cuốn trôi.

Trường PTDTBT Tiểu học Mường Típ 2 (xã Mường Típ) cũng là một trong những ngôi trường hứng chịu những hậu quả nặng nề bởi thiên tai. Trận mưa lớn ngày 22/7 đã khiến toàn bộ các dãy nhà bị ngập sâu, nhiều trang thiết bị, cơ sở vật chất bị cuốn trôi, vùi lấp trong bùn đất.

Khu nhà hiệu bộ, khu nội trú của giáo viên, học sinh, kho thực phẩm tại Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 bị nước lũ phá hủy hoàn toàn.

Chứng kiến cảnh ngôi trường bị tàn phá, thầy Trần Gia Thảo, Hiệu trưởng nhà trường không giấu được xúc động. Theo thầy Thảo, dù trước đó nhà trường đã chủ động triển khai các biện pháp ứng phó nhưng mực nước quá mạnh, trong chốc lát đã vùi lấp hết trang thiết bị dạy học, đồ dùng sinh hoạt của giáo viên và học sinh.

Sau trận lũ, Trường PTDTBT Tiểu học Mường Típ 2 bị thiệt hại nặng nề về cơ sở vật chất. Nhiều gian nhà bị bùn lấp cao đến 1 mét, khiến mọi hoạt động bị tê liệt. Không chỉ vậy, toàn bộ 12 máy tính; 26 tủ, giá để trang thiết bị và hơn 100 bộ sách giáo khoa của học sinh cũng bị lũ cuốn trôi, ướt nát, không thể sử dụng. Ngoài ra, hơn 3 tấn gạo dự trữ phục vụ bán trú cho năm học mới cũng bị ngâm nước.

Năm học này, Trường PTDTBT Tiểu học Mường Típ 2 có 245 học sinh dân tộc thiểu số, điều kiện kinh tế khó khăn. Sau trận lũ vừa qua, 5 dãy nhà của trường cùng 7 phòng nội trú của học sinh đã bị vùi lấp trong bùn đất. Trong số 30 giáo viên đang công tác tại trường, có đến 10 giáo viên bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thiên tai.

Sách vở, thiết bị dạy và học cùng các phòng học tại Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 bị hư hỏng gây ảnh hưởng lớn đến công tác chuẩn bị cho năm học mới của nhà trường.

Tại tỉnh Điện Biên, mưa lũ xảy ra vào đêm 31/7 đến sáng 1/8/2025 đã gây ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất nghiêm trọng tại nhiều xã vùng cao của tỉnh Điện Biên như Xa Dung, Tìa Dình, Na Son, Mường Luân. Lũ đã khiến các trường học trên địa bàn chịu thiệt hại rất nặng nề về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, sân trường và các công trình phụ trợ.

Theo báo cáo của Sở GD-ĐT tỉnh Điện Biên, mưa lũ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ sở vật chất của nhiều trường học. Đau buồn hơn, có đến 7 học sinh ở các cấp mầm non, tiểu học và THCS bị thiệt mạng do thiên tai. Trong đó, 3 học sinh thuộc xã Tìa Dình, 4 học sinh còn lại ở xã Xa Dung.

Đơn cử như tại Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ (xã Mường Luân), trận mưa lớn và lũ quét xảy ra vào ngày 1/8/2025 đã làm như hỏng gần như toàn bộ cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học của nhà trường. 

Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ cũng bị thiên tai tàn phá nghiêm trọng.

Thầy Nguyễn Danh Hỷ, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, nước lũ đã nhấn chìm và phá hủy nhiều thiết bị quan trọng. Cụ thể, nước lũ khiến nhiều thiết bị giảng dạy và phục vụ công tác hành chính của nhà trường bị hư hỏng, không thể sửa chữa gồm 2 máy photocopy, 3 máy in, 7 máy chiếu đa năng, 20 bộ máy tính phòng tin học và 4 màn hình tương tác thông minh.

Bên cạnh đó, nhiều thiết bị cơ sở vật chất phục vụ việc giảng dạy và sinh hoạt của học sinh cũng bị hư hỏng gồm 160 bộ bàn ghế học sinh và 120 bộ chăn màn của các em học sinh bán trú. Toàn bộ sách, vở, truyện, đồ dùng dạy học, sổ sách, giáo án và các hồ sơ, bằng cấp quan trọng của giáo viên đều bị ngâm nước, hư hỏng.

Mưa lũ cũng khiến quả đồi nằm ngay sau khu vực trường học vừa xuất hiện một vết nứt lớn và tiềm ẩn nguy cơ sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp tới sinh mạng thầy và trò nhà trường.

Điểm trường Pá Vạt 1 của Trường Mầm non Pá Vạt ngổn ngang sau khi mưa lũ đi qua.

Trên địa bàn xã Mường Luân, điểm trường Pá Vạt 1 cũng bị thiệt hại nặng nề do mưa lũ. Cô Bùi Thị Huyền, Hiệu trưởng Trường Mầm non Pá Vạt cho biết, điểm trường bị sập 2 khu nhà vệ sinh, sụt lún dãy phòng học chính; hàng rào, cổng trường hư hỏng nặng; nhiều bàn ghế, đồ dùng học tập bị cuốn trôi.

Tại điểm trường Bắng Chộc (Trường Mầm non Na Phát, xã Na Son), cô Mai Thị Thu Huyền, Hiệu trưởng Trường Mầm non Na Phát cho biết nước lũ dâng cao tới 3m khiến sân chơi bị vùi lấp, tường bao đổ sập. Toàn bộ thiết bị dạy học, bàn ghế, đồ chơi, tủ đựng, téc nước và các đồ dùng phục vụ ăn, ngủ cho học sinh... bị cuốn trôi hoặc hư hỏng.

Hơn 2 tuần sau khi trận lũ lịch sử xảy ra, con đường đất gần 3km từ trung tâm xã Mỹ Lý đến Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 vẫn còn là cơn ác mộng kinh hoàng đối với bất cứ ai di chuyển qua. Tàn tích của những trận mưa lớn kéo dài đã biến con đường trở thành một bãi lầy kinh hoàng. Bùn đất sền sệt, đặc quánh, "nuốt chửng" bánh xe. Hơn 40 phút di chuyển, tôi mới có thể đặt chân đến Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2.

Sau mưa lũ, ngôi trường từng là niềm tự hào của ngành Giáo dục huyện Kỳ Sơn (cũ) giờ trở thành một đống đổ nát ngổn ngang. Từng lớp học, từng bức tường kiên cố nay chỉ còn là những mảng bê tông, những viên gạch vỡ nát, lẫn lộn trong bùn đất và cây cối đổ gãy. Những đụn cát cao ngút, vùi lấp gần hết các dãy nhà, chỉ còn trơ lại phần mái xiêu vẹo, chênh vênh như sắp đổ.

Nhiều vật dụng, sách vở, bàn ghế của thầy cô và các em học sinh bị lũ cuốn trôi, vương vãi khắp nơi, một số thứ còn sót lại thì bị vùi lấp sâu trong lớp bùn đất. Nước lũ đã rút đi nhưng những dấu vết tàn phá kinh hoàng vẫn còn đó. Ngôi trường một thời vang tiếng cười nói của các em giờ chỉ còn lại sự im lìm, hoang tàn và bi thương đến xé lòng.

Nhiều công trình, thiết bị dạy và học mới được đầu tư, mua sắm để chuẩn bị cho năm học mới tại Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 giờ không thể sử dụng.

Giữa khung cảnh ảm đạm đó, một nhóm thầy cô giáo đang cần mẫn lần tìm những gì có thể sử dụng được còn sót lại trên đống đổ nát. Họ bới từng lớp cát dày tìm bảng viết, những chiếc ghế bị vùi lấp, những cuốn sách, cuốn vở bị ướt nhòe và cố gắng lau chùi sạch sẽ để có thể tái sử dụng.

"Trường hư hỏng, đồ đạc mất hết rồi anh ạ! Chúng tôi đang cố gắng tìm kiếm xem có thứ gì đó còn có thể sử dụng được cho năm học mới không", thầy Trần Sỹ Hà, Hiệu trưởng Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 xót xa.

Hơn 30 năm công tác trong ngành Giáo dục, 4 năm trên cương vị hiệu trưởng Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2, đây là lần đầu tiên thầy Hà chứng kiến cảnh tượng ngôi trường bị thiên tai tàn phá như vậy. "Còn gì đau đớn hơn khi chứng kiến ngôi trường mình từng gắn bó hoang tàn như vậy", thầy Hà chia sẻ.

Đêm ngày 22/7/2025, thầy Hà nhận được thông tin đồng nghiệp báo về trên địa bàn xã Mỹ Lý có mưa rất to khiến nước sông Nậm Nơn dâng cao và tràn vào khuôn viên nhà trường. Nhận được tin, thầy Hà nhanh chóng báo cho một thầy giáo sinh sống gần trường mở cửa để di chuyển một số tài liệu, thiết bị giảng dạy lên khu vực cao hơn. Tuy nhiên, nước lũ lên quá nhanh. Chỉ trong vòng nửa giờ, toàn bộ các dãy nhà, khuôn viên trường gần như chìm trong biển nước.

Những thiết bị giảng dạy, đồ dùng vẫn còn sử dụng được hy vọng sẽ giúp việc học tập trong năm học mới của học trò bớt thiếu thốn hơn.

Những giờ sau đó, thầy Hà liên tục nhận được những dòng thông báo, những bức hình ghi lại cảnh tượng ngổn ngang tại Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2. "Ruột nóng như lửa đốt", thầy Hà vơ vội 2 bộ quần áo để vào trong chiếc túi nhỏ rồi cuốc bộ hơn 70km từ nhà riêng ở trung tâm xã Hữu Kiệm đến trường bất chấp nhiều đoạn đường bị sạt lở nguy hiểm. "Điều mong ước của tôi khi ấy là làm sao có mặt tại trường càng sớm càng tốt. Do nhiều đoạn đường còn chưa thông xe nên tôi quyết định đi bộ từ nhà đến trường", thầy Hà nhớ lại.

Sau một ngày rưỡi cuốc bộ vượt quãng đường hơn 70km, băng qua những đoạn đường sạt lở, lội bùn đến đầu gối, trưa ngày 24/7/2025, thầy Hà đến được trường. Hình ảnh sân trường bị bùn đất vùi lấp, phòng học tan hoang đã khiến thầy Hà đã không kìm được nước mắt.

Với thầy Hà, Trường PT DTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 là niềm tự hào của vùng đất này. Cơ sở vật chất, từ sân chơi, phòng học cho đến khu bán trú của nhà trường, tất cả đều được đầu tư xây dựng khang trang. Thế nhưng giờ đây, tất cả chỉ còn lại là con số không.

Cúi người nhặt một đoạn dây điện, những con chuột máy tính còn sót lại giữa một đống hoang tàn, thầy Nguyễn Đức Quán, Hiệu phó Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 nói trong nỗi xót xa: "Hiện tại, những thiệt hại của nhà trường đã được xác định là không thể khắc phục được và nơi học tập của các em sẽ phải xây mới. Chính vì thế, toàn bộ 24 giáo viên của trường đã có mặt tại đây, cùng nhau tìm kiếm xem những thứ gì có thể tận dụng được để phục vụ việc giảng dạy cho năm học mới".

Thầy Quán quê quán tại xã Quỳ Hợp (tỉnh Nghệ An), cách Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 gần 200km. Khoảng cách xa xôi nên hơn 1 năm qua, kể từ khi được phân công về đây công tác, thầy Quán gần như gắn bó phần lớn thời gian với ngôi trường. 

Quãng thời gian ấy, đất và người ở bản Xằng Trên (vị trí đặt Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2) cùng những đứa trẻ đang học tập tại trường đã trở thành một kỷ niệm đẹp đối với thầy. Vì lẽ đó nên khi biết tin trường bị mưa lũ tàn phá, thầy Quán cũng chẳng thể ngồi yên.

Ngày 27/7/2025, sau khi tuyến Quốc lộ 16 được thông cũng như con đường từ xã Mỹ Lý đến Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 có thể đi lại được, thầy Quán lập tức lên đường hỗ trợ các đồng nghiệp dọn dẹp trường lớp. Tính đến nay, đã hơn 15 ngày thầy Quán cùng các đồng nghiệp ở lại tại bản để tiện công tác dọn dẹp trường lớp. "Trong trường có một số giáo viên người địa phương nên thời gian đầu chúng tôi chia nhau ra ở nhờ những nhà đó nhưng do số lượng giáo viên đông, nhà chật nên cũng rất vất vả. Sau đó, dân bản đã cho các thầy cô mượn tạm khu vực nhà văn hóa để sinh hoạt", thầy Quán chia sẻ.

Điều khiến thầy Quán cảm động nhất trong những ngày mưa lũ đi qua đó là tinh thần đoàn kết, hỗ trợ để cùng nhau dọn dẹp trường lớp. Theo thầy Quán, có thầy cô giáo nhà bị nước lũ cuốn trôi hoặc bị thiệt hại do mưa lũ nhưng khi biết tin trường bị tàn phá, các thầy cô cũng đều có mặt, mỗi người 1 tay, 1 chân cùng nhau dọn dẹp. 

"Người phơi sách, phơi tài liệu, người đi khắp các lớp học, đào bới từng cái bảng, cái ghế còn có thể sử dụng được để tận dụng cho năm học mới. Mọi cố gắng của chúng tôi cũng chỉ mong sao cho những đứa trẻ đang học tập tại trường có một năm học mới bớt thua thiệt", thầy Quán tâm sự.

Nhiều ngày sau mưa lũ, các thầy cô giáo luôn túc trực tại Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 để dọn dẹp trường lớp.

Khi những ngày khai giảng đang cận kề, cách Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 gần 700km, các thầy cô giáo của Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ (xã Mường Luân, tỉnh Điện Biên) cũng đang tất bật dọn dẹp trường lớp sau khi thiên tai đi qua. Không ai bảo ai, mỗi người một công việc với quyết tâm cao nhất là để tiếng trống khai trường được vang lên đúng thời điểm.

Trò chuyện với PV Báo PNVN khi công việc chuẩn bị cho năm học mới vẫn còn đang bộn bề, thầy Nguyễn Danh Hỷ, Hiệu trưởng Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ không giấu được những nỗi ưu tư. Theo thầy Hỷ, để chuẩn bị tốt nhất cho năm học mới, nhà trường đã huy động tất cả 31 thầy cô giáo, nhân viên đang công tác tại trường tổng lực dọn dẹp, vệ sinh trường lớp. Quãng thời gian từ khi nước lũ rút, với cương vị là người đứng đầu nhà trường, thầy Hỷ phải thường xuyên có mặt tại trường để chỉ đạo công tác dọn dẹp cũng như tiếp nhận hỗ trợ của các tổ chức, đơn vị.

"Nước lũ dâng cao, ngập vào các phòng học gây hư hỏng nhiều thiết bị giảng dạy, tài liệu… của nhà trường. Vì thế, ngay sau khi lũ rút, các thầy cô tổng lực vệ sinh lớp học, phòng nội trú… Nhiều kỹ sư, thợ máy giỏi từ phường Điện Biên Phủ đến trường để sửa chữa thiết bị phục vụ việc giảng dạy. Số giấy tờ, sổ sách bị ướt được các thầy cô đem ra phơi. Đây đều là những tài liệu rất quan trọng của nhà trường. Ngoài ra, các dụng cụ khác được cố gắng cứu để tận dụng tối đa những gì có thể sử dụng được", thầy Hỷ chia sẻ.

Hơn 3 tuần sau thiên tai, nước đã rút nhưng để lại những "vết sẹo" hằn sâu tại Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ. Từng lớp bùn đất, từng mảnh vỡ, tất cả như một bức tranh hỗn độn xé nát trái tim của bất cứ những ai đã và đang gắn bó với ngôi trường này.

Vậy nên, dù đang trong thời gian nuôi con nhỏ 18 tháng tuổi và được đặc cách không phải đến trường để làm công tác dọn dẹp nhưng cô giáo Trần Thị Thúy Xoàn vẫn có mặt tại trường để cùng những người đồng nghiệp dọn dẹp trường lớp.

Cô Xoàn nhớ lại, đêm 31/7 rạng sáng 1/8/2025, khi đang ở nhà riêng tại phường Điện Biên Phủ (cách Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ hơn 70km), cô nhận được tin báo ngôi trường nơi mình công tác đã bị ngập gần hết tầng một. "Lúc đó, tôi rất lo lắng cho trường lớp", cô Xoàn bộc bạch. Sau khi bàn bạc với chồng, cô Xoàn quyết định phải trở về trường để cùng đồng nghiệp và mọi người dọn dẹp trường lớp.

Các thầy cô giáo đang công tác tại Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ đã rút ngắn thời gian nghỉ để có mặt tại trường thực hiện công tác vệ sinh trường lớp, khắc phục hậu quả mưa bão.

Ngày 4/8/2025, khi đường đi đã thông, cô Xoàn đưa cả con nhỏ 18 tháng tuổi vẫn còn chưa cai sữa trở lại trường. "Mặc dù đường đã thông nhưng nhiều chỗ xe ô tô không thể di chuyển qua được. Phải mất nhiều giờ đồng hồ cùng với sự hỗ trợ của nhiều người, tôi và con mới có thể đến trường an toàn", cô Xoàn tâm sự.

Khi tận mắt chứng kiến cảnh trường lớp ngập sâu trong bùn đất, sách vở, hồ sơ, đồ dùng dạy học hư hỏng hoàn toàn, cô Xoàn và các đồng nghiệp đều vô cùng hoang mang. Tuy nhiên, các thầy cô đã nhanh chóng lấy lại tinh thần và bắt tay vào công việc. Để có thể "toàn tâm toàn ý" hỗ trợ đồng nghiệp dọn dẹp trường lớp, cô Xoàn đã thuê một người dân địa phương trông coi con nhỏ trong thời gian cô lao động tại trường. 

Điều cô Xoàn mong muốn nhất là đóng góp một chút sức nhỏ bé của bản thân mình để cùng với đồng nghiệp khắc phục khó khăn dọn dẹp trường lớp khi mà năm học mới đang cận kề.

Nhiều ngày liên tiếp, cô Xoàn cùng các đồng nghiệp lao động từ sáng sớm đến tận tối muộn. Vài phút ngắn ngủi nghỉ ngơi lấy sức, cô Xoàn vội vã trở về cho con nhỏ bú rồi lại quay trở lại trường để tiếp tục lao động.

Thiên tai đi qua, để lại phía sau một khung cảnh tan hoang, xơ xác trên khắp các xã miền núi của tỉnh Nghệ An. Từ Mường Xén, Bắc Lý đến Mỹ Lý, Nhôn Mai, đâu đâu cũng thấy những vạt đồi bị sạt lở, những con đường bị chia cắt và những ngôi nhà bị cuốn trôi. Trong số đó, những ngôi trường của các em học sinh người dân tộc thiểu số cũng không tránh khỏi số phận bi thảm, tường lớp đổ sập, sách vở tan tành, ước mơ của bao thế hệ dường như cũng bị vùi lấp.

Thế nhưng, giữa sự hoang tàn ấy, vẫn có những ánh mắt lấp lánh với niềm mong mỏi sớm được đến trường để tiếp tục hành trình đi tìm con chữ. "Cháu mong ước sẽ sớm có trường mới để được tiếp tục đi học". Đó là những chia sẻ rất trong sáng và chân thật của em Lương Thị Thảo My (8 tuổi, học sinh Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2).

Tôi gặp Thảo My khi em đang cùng người thân đến điểm trường mầm non bản Xằng Trên để nhận số tiền cứu trợ do chính quyền địa phương phát. Thiên tai đi qua bản Xằng Trên, gia đình Thảo My là một trong số 36 hộ có nhà bị nước lũ cuốn trôi. Nhiều ngày nay, gia đình Thảo My phải sống nhờ tại nhà của một người thân.

Chỉ sau một đêm, nước lũ cuốn đi tất cả, từ nhà cửa, tài sản và cả sách vở, bút, thước mà bố mẹ Thảo My đã chuẩn bị để em bước vào năm học mới giỏi giang. "Sáng ra không thấy nhà, không thấy cặp, sách đâu, con bé buồn rười rượi. Tôi hỏi thì cháu chỉ nói không còn sách vở, không còn trường cháu sẽ không được đến trường như các bạn. Thế rồi, phải đến khi có đoàn từ thiện đến trao cặp mới, vở mới, cháu nó mới vui vẻ như trước", bà Lò Thị Hồng, bà nội của em Thảo My chia sẻ.

Cũng giống như Thảo My, em Lử Thị Đan Thư (7 tuổi, học sinh Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2) cũng mong ngóng từng ngày để được đến trường lớp gặp bạn bè, thầy cô. Theo Đan Thư, đến trường, em được thầy cô giáo dạy chữ, dạy điều hay và "được ăn no, mặc ấm".

Thiên tai ập đến cuốn theo toàn bộ nhà cửa, tài sản của gia đình chị Vi Thị Cúc (36 tuổi, trú tại bản Xằng Trên, xã Mỹ Lý). Không còn gì trong tay, vợ chồng chị Cúc sợ sẽ không thể lo cho 2 người con đang ở độ tuổi ăn học. 

"Mọi thứ bây giờ chúng tôi đều phải trông chờ vào chính quyền địa phương hỗ trợ, sự giúp đỡ của mạnh thường quân. Tôi chỉ mong sao các con được tiếp tục đến trường để có chỗ ăn ở kiên cố hơn, được các thầy cô giáo chăm lo bữa ăn, giấc ngủ", chị Cúc chia sẻ.

Trong những năm qua, nhờ những chủ trương lớn, nhân văn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ mà con em đồng bào các dân tộc sinh sống ở địa bàn khó khăn của cả nước đều được học tập đầy đủ. Chính vì lẽ đó, hơn ai hết, phụ huynh ở "vùng lũ" hiểu rằng, khi tựu trường, con em họ sẽ có tất cả. Sau thiên tai, giữa bộn bề khó khăn cuộc sống, bậc làm cha mẹ như chị Cúc lại càng háo hức chào đón năm học mới.

Sau thảm họa mưa lũ tàn khốc, ngành Giáo dục tại hai tỉnh Nghệ An và Điện Biên đã nhanh chóng vào cuộc, dốc sức khắc phục hậu quả, chuẩn bị mọi điều kiện để học sinh vùng lũ có thể tựu trường an toàn và đúng thời gian.

Ông Thái Văn Thành, Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An cho biết, ngay sau khi lũ rút, Sở đã chủ động phối hợp với chính quyền địa phương, các lực lượng vũ trang và người dân để dọn dẹp, khắc phục hậu quả. "Hơn 1.000 cán bộ, giáo viên trẻ từ các trường THPT đã được huy động tình nguyện đến các điểm trường miền núi, phối hợp với bộ đội, công an, dân quân để nạo vét bùn đất, chỉnh trang trường lớp, và giúp đỡ người dân lau dọn nhà cửa", ông Thái Văn Thành chia sẻ.

Cùng với việc dọn dẹp, các công tác hỗ trợ cũng được triển khai kịp thời. Ngành Giáo dục tỉnh đã phối hợp cùng chính quyền và các doanh nghiệp hỗ trợ hơn 2.000 bộ sách giáo khoa, vở, bút và dụng cụ học tập cho học sinh. 

Đặc biệt, 500 triệu đồng đã được chuyển đến điểm Trường Mầm non Bắc Lý để xây dựng phòng học mới và hơn 3 tỷ đồng đã được huy động nội bộ ngành để sửa chữa, mua sắm bàn ghế, bảng, ti vi… Về phía giáo viên, mỗi người có nhà bị trôi hoặc sụt lún được hỗ trợ 10 triệu đồng, và 5 triệu đồng cho những người bị ngập nhà, mất tài sản.

Tại tỉnh Điện Biên, lãnh đạo Sở GD-ĐT cũng đã có mặt tại các xã bị thiệt hại để hỗ trợ 7 gia đình có học sinh tử vong, mỗi gia đình 10 triệu đồng. Sở cũng chỉ đạo các trường thống kê chi tiết thiệt hại để huy động lực lượng dọn vệ sinh và sửa chữa.

Dù đã chủ động vào cuộc, ngành Giáo dục ở cả 2 tỉnh vẫn đang đối mặt với muôn vàn khó khăn. Trong đó, địa hình hiểm trở, hạ tầng giao thông nghèo nàn khiến công tác vận chuyển vật liệu gần như bất khả thi.

"Có điểm trường, muốn đưa vật liệu vào sửa chữa phải gùi từng bao xi măng, từng viên gạch băng rừng, lội suối, đi bộ hàng giờ hoặc dùng thuyền vượt sông. Nhiều điểm trường bị lũ cuốn trôi hoàn toàn không thể phục hồi trong thời gian ngắn, đành phải cho học sinh học tạm trong nhà dân, nhà văn hóa bản", Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Nghệ An Thái Văn Thành trăn trở.

Ông Cù Huy Hoàn, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT tỉnh Điện Biên cũng bày tỏ những khó khăn tương tự. Theo ông Hoàn, công tác khắc phục hậu quả mưa lũ còn đang gặp nhiều khó khăn do nguồn lực hạn chế và tính chất phức tạp của việc sửa chữa các công trình bị sạt lở. Ngoài ra, việc bảo đảm an toàn cho học sinh trong quá trình đi học ở vùng cao vẫn là thách thức lớn.

Tuy nhiên, với quyết tâm "không để em học sinh nào bị bỏ lại phía sau", ngành Giáo dục 2 tỉnh đang quyết liệt triển khai các giải pháp đồng bộ. Sở GD-ĐT Nghệ An đã chỉ đạo các trường rà soát tình hình học sinh, sách vở, đồ dùng học tập, đặc biệt ưu tiên hỗ trợ đến từng em, từng gia đình bị ảnh hưởng nặng nề. Lễ khai giảng năm học mới 2025-2026 sẽ được tổ chức theo tinh thần "gọn, nhẹ, trang trọng và khí thế".

Để có nguồn lực, 50 tỷ đồng từ nguồn hỗ trợ của Trung ương và tỉnh đã được giải ngân kịp thời. Một dự án quan trọng tại Trường PTDTBT Tiểu học Mỹ Lý 2 đang được Bộ Công an hỗ trợ triển khai. Đặc biệt, Sở cũng đã thành lập 5 cụm chuyên môn để hỗ trợ các vùng khó khăn.

Niềm tin lớn nhất chính là sự quan tâm kịp thời, sâu sát của các cấp lãnh đạo và sự hỗ trợ nghĩa tình từ khắp nơi. Ông Thái Văn Thành xúc động chia sẻ: "Những ngày qua, chúng tôi thực sự cảm nhận được tinh thần đại đoàn kết dân tộc, tinh thần nhà giáo tương thân, tương ái. Những đóng góp của doanh nghiệp, các nhà hảo tâm, của giáo viên trong và ngoài tỉnh là động lực to lớn để ngành Giáo dục Nghệ An vượt khó, sẵn sàng cho năm học mới với khí thế và quyết tâm cao nhất".

Công tác khắc phục hậu quả lũ lụt tại các trường học được đặt mục tiêu phải hoàn thành trong tháng 8/2025 để học sinh có thể trở lại trường ngay khi khai giảng, trong một môi trường sạch đẹp và an toàn.

Sự vào cuộc khẩn trương, đồng bộ của các cấp ngành, từ trung ương đến địa phương, cùng với tinh thần tương thân tương ái của cộng đồng đã giúp các trường học ở những vùng bị thiệt hại nặng nề do mưa lũ nhanh chóng được tái thiết. Các phương án dạy và học đã được đưa ra để đảm bảo năm học mới 2025 - 2026 được diễn ra theo đúng lịch trình.

Tại Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2, thầy Trần Sỹ Hà, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, do cơ sở vật chất, thiết bị của nhà trường bị hư hỏng, không thể sửa chữa nên trong khi chờ trường mới được xây dựng, nhà trường đã lên phương án sử dụng nhà văn hóa của bản Xằng Trên và bố trí thành các lớp học cũng như khu nội trú cho giáo viên giảng dạy tại trường.

Năm học 2025 - 2026, Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 có 12 lớp với tổng số 188 học sinh. Theo thầy giáo Trần Sỹ Hà, để đảm bảo công tác dạy và học trong năm học mới, nhà trường đã phải đưa các em về học tại các điểm trường lẻ ở các bản. "Phần lớn các em đang phải học ghép từ 2 đến 3 trình độ trong cùng một lớp.

Riêng tại bản Xốp Dương, chỉ có 7 học sinh, không đủ để mở lớp. Vì vậy, các em phải tạm thời xuống điểm trường chính, ăn ở với giáo viên tại nhà văn hóa cộng đồng. Đây là một giải pháp tình thế nhưng nhà trường sẽ quyết tâm không để bất kỳ em học sinh nào phải bỏ học vì thiên tai", thầy Hà cho biết.

Cũng theo thầy Hà, giữa lúc khó khăn chồng chất, sự sẻ chia của cộng đồng đã tiếp thêm sức mạnh cho thầy và trò nhà trường. Nhờ sự hỗ trợ từ các cá nhân và tổ chức, những thiếu thốn về cơ sở vật chất ban đầu đã dần được khắc phục. Nhà trường đã nhận được 5 bộ bàn ghế giáo viên và 40 bộ bàn ghế học sinh. Ngoài ra, một đơn vị khác cũng hứa tài trợ thêm 90 bộ bàn ghế học sinh. Như vậy, về cơ bản, bàn ghế đã đủ để phục vụ việc dạy và học.

Cây cầu ở bản Yên Hoà bị sập sau mưa lũ khiến cho việc đi học tới trường gặp khó khăn. Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 đã có phương án giảng dạy cho các học sinh trú tại bản này để đảm bảo các em được chuẩn bị tốt nhất cho năm học mới.

Bên cạnh đó, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam và các nhà hảo tâm cũng đã tặng toàn bộ sách giáo khoa và vở viết cho học sinh. Bên cạnh đó, nhà trường còn được ủng hộ 15 bộ máy vi tính, trong đó có 4 bộ đã được vận chuyển đến. Hơn 1,1 tỷ đồng tiền hỗ trợ cũng đã được tiếp nhận để khắc phục thiệt hại.

"Mặc dù có những thay đổi trong kế hoạch dạy và học nhưng đến thời điểm hiện tại, Trường PTDTNT Tiểu học Mỹ Lý 2 đã sẵn sàng cho năm học mới. Lễ khai giảng của nhà trường sẽ được tổ chức chung với Trường Mầm non Mỹ Lý, và việc dạy học sẽ được thực hiện tại các nhà văn hóa. Năm học 2025 - 2026 được xác định là sẽ rất vất vả đối với cả giáo viên và học sinh của nhà trường nhưng vì các em học sinh, chúng tôi sẽ nỗ lực hết mình", thầy Hà chia sẻ.

Sau trận lũ lịch sử, Trường PTDTBT Tiểu học Mường Típ 2 tại Nghệ An bị thiệt hại nặng nề. Thế nhưng, nhờ sự nỗ lực không ngừng nghỉ của các lực lượng, giáo viên và học sinh, ngôi trường đã hồi sinh mạnh mẽ, sẵn sàng đón một năm học mới đầy hứa hẹn.

Thầy Trần Gia Thảo, Hiệu trưởng nhà trường, chia sẻ: "Chúng tôi đã chủ động khắc phục ngay sau lũ. Toàn bộ khuôn viên trường giờ đã sạch sẽ trở lại, sẵn sàng phục vụ việc dạy và học".

Để đảm bảo các em học sinh có đủ điều kiện sinh hoạt, nhà trường đã có những giải pháp sáng tạo. Khu nhà thi đấu đa năng đã được ngăn chia thành các phòng ở tạm thời cho cả học sinh và giáo viên. Bếp ăn bán trú cũng sẵn sàng "nổi lửa" để phục vụ các bữa ăn ấm cúng khi các em trở lại trường.

"Mặc dù cơ sở vật chất bị thiệt hại nghiêm trọng, chúng tôi đã nhanh chóng sửa chữa và bố trí lại. Các hạng mục tạm thời này vẫn đảm bảo đáp ứng đầy đủ các điều kiện sinh hoạt và học tập cho giáo viên và học sinh", thầy Thảo khẳng định.

Tại Trường PTDTBT THCS Chiềng Sơ (tỉnh Điện Biên), đến thời điểm hiện tại, công tác khắc phục hậu quả mưa lũ và chuẩn bị cho năm học mới của nhà trường đã được hoàn tất và đảm bảo lễ khai giảng được diễn ra theo đúng thời gian.

Theo thầy Nguyễn Danh Hỷ, Hiệu trưởng nhà trường, dưới tác động của thiên tai, khu vực đồi phía sau trường xuất hiện vết nứt lớn, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở đất. Vết nứt này ảnh hưởng trực tiếp đến 6 phòng học tại dãy nhà 2 tầng và 2 phòng bán trú của học sinh. Để đảm bảo an toàn, lãnh đạo tỉnh Điện Biên đã yêu cầu nhà trường quây tôn và tạm thời không sử dụng dãy nhà 2 tầng.

"Do đó, để đảm bảo số lượng phòng học, nhà trường sẽ tận dụng trụ sở và nhà văn hóa cũ gần đó để làm phòng học. Cụ thể, nhà văn hóa đã được chia đôi, cải tạo thành 2 phòng học. Hội trường ở tầng 3 của trụ sở cũ cũng sẽ được sử dụng làm một số lớp học. Các phương án này được thực hiện trên tinh thần tận dụng tối đa cơ sở vật chất hiện có, đảm bảo việc học của học sinh diễn ra bình thường mà không làm ảnh hưởng đến công việc của các cơ quan, đoàn thể đang làm việc tại các địa điểm đó. Lễ khai giảng của nhà trường sẽ được tổ chức theo đúng lịch tại trường chính", thầy Hỷ chia sẻ.

Các cô giáo tiến hành đọn dẹp tại điểm trường Pá Vạt 1 để sẵn sàng đón học sinh. Ảnh: Nguyễn Hiền.

Điểm trường Pá Vạt 1, Trường Mầm non Pá Vạt (xã Mường Luân, tỉnh Điện Biên) có hơn 60 trẻ, chủ yếu con em đồng bào dân tộc thiểu số khó khăn cũng bị thiệt hại nặng nề do mưa lũ hồi đầu tháng 8 gây ra. Trường bị sập 2 khu nhà vệ sinh, sụt lún dãy phòng học chính; hàng rào, cổng trường hư hỏng nặng; nhiều bàn ghế, đồ dùng học tập bị cuốn trôi.

Nhiều ngày liên tiếp sau khi thiên tai đi qua, tập thể giáo viên cùng phụ huynh nhà trường đã tranh thủ từng ngày nắng ráo để dọn dẹp bùn đất, khắc phục thiệt hại, thu gom, sửa chữa những vật dụng còn dùng được.

Đến nay, 3 phòng học đã được sắp xếp gọn gàng, sửa chữa đảm bảo an toàn để đón hơn các em học sinh. Một phòng học được tận dụng làm bếp ăn. Tường bao quanh được xây tạm bằng vài hàng gạch, căng lưới bảo vệ phía trên. Khu vệ sinh bị sập nhưng trường đã có phương án tạm thời để phục vụ học sinh. Theo kế hoạch, các phòng học sẽ được sơn sửa hoàn thiện trong những ngày cuối cùng của tháng 8, trang trí lớp học và bổ sung học cụ kịp thời trước ngày khai trường.

Bà Bùi Thị Huyền, Hiệu trưởng Trường Mầm non Pá Vạt chia sẻ: "Trong khi chờ chuyển điểm trường đến nơi an toàn hơn cho những mùa mưa sau, nhà trường đã tập trung, nỗ lực khắc phục thiệt hại. Mục tiêu lớn nhất của chúng tôi là, đảm bảo an toàn và điều kiện học tập để hơn 60 em nhỏ có thể kịp thời đón lễ khai giảng cùng bạn bè. Dù còn khó khăn, cũng không để em học sinh nào phải bỏ lỡ ngày khai trường".

Trận lũ quét bất ngờ khiến điểm trường Bắng Chộc, Trường Mầm non Na Phát (xã Na Son, Điện Biên) gần như bị xóa sổ. Trước tình hình đó, Bà Mai Thị Thu Huyền, Hiệu trưởng Trường Mầm non Na Phát đã cùng đội ngũ giáo viên và trưởng bản xin ý kiến bà con mượn tạm nhà văn hóa bản làm phòng học. Quyết định này được người dân đồng thuận. Cô Huyền chia sẻ: "Chúng tôi đã bắt tay ngay vào dọn bùn đất, sửa sang nhà văn hóa thành phòng học, đồng thời giúp bà con trong bản khắc phục hậu quả mưa lũ."

Sau nhiều ngày nỗ lực, lớp học tại nhà văn hóa bản đã cơ bản hoàn thiện. Căn phòng rộng hơn 50m² giờ đây vừa là nơi học tập, vừa là chỗ ăn, ngủ cho 16 học sinh mẫu giáo ghép. Một khoảng trống trước cửa lớp được tận dụng làm nơi nấu ăn bán trú. Đa số đồ dùng học tập và sinh hoạt đều phải mua sắm mới, nhờ vào sự hỗ trợ quý báu từ các tổ chức và cá nhân hảo tâm.

Hiện tại, lớp học mầm non bản Bắng Chộc đã hoàn thiện hệ thống điện, nước và các vật dụng thiết yếu. Lễ khai giảng sẽ được tổ chức vào ngày 5/9 và bán trú cho học sinh sẽ triển khai từ ngày 8/9.

Sau những nỗ lực không ngừng nghỉ, bằng tinh thần đoàn kết và ý chí kiên cường, các trường học vùng thiên tai đã "hồi sinh" mạnh mẽ. Bùn đất đã được dọn sạch, lớp học đã được sửa sang và tiếng trống khai trường sẽ vang lên đúng hẹn. Một năm học mới sắp bắt đầu tại những ngôi trường vừa bị thiên tai tàn phá. Chính ở nơi ấy, tri thức và hy vọng sẽ được ươm mầm để các em học sinh viết tiếp những trang sách tương lai đầy tươi sáng.