Túi nilon trong siêu thị có giảm nhưng… chậm

Liên quan đến hoạt động giảm thiểu những vật dụng sử dụng một lần như túi nilon trong siêu thị, PV Báo PNVN đã có cuộc trao đổi với GS.TS. Nguyễn Văn Phước, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường TPHCM, về vấn đề này.

PV: Xin chào ông, thưa ông, có ý kiến cho rằng Kế hoạch giảm thiểu 100% túi nilon sử dụng một lần trong siêu thị của chúng ta đã thất bại. Nhận định của ông về việc này?

Quá trình này vẫn đang diễn ra. Vận động giảm thiểu túi nilon sử dụng một lần cần có thời gian, lộ trình. Đã có nhiều hoạt động chuyển đổi túi nhựa sử dụng một lần sang túi làm từ vật liệu sinh học và các loại túi làm từ vật liệu thay thế khác để có thể tái sử dụng nhiều lần. Các siêu thị đã sử dụng bao bì đó.

PV: Nhưng theo một kết quả khảo sát của Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường thì có tới 46/48 siêu thị vẫn phát túi nilon sử dụng một lần cho khách hàng. Và mỗi năm chúng ta vẫn có hàng chục tỷ túi nilon xả thải ra môi trường?

Như tôi đã nói, quá trình này vẫn đang tiến hành. Dù có chậm.

PV: Lộ trình đó diễn ra như thế nào, thưa ông?

Lộ trình đi đến loại bỏ hoàn toàn túi nilon sử dụng một lần, ly nhựa, hộp đựng thức ăn cần thời gian và các thử nghiệm. Trong quá trình đó, rất nhiều cơ quan, tổ chức vẫn đang từng bước thực hiện phong trào tuyên truyền người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thông qua việc giảm thải rác thải nhựa, túi nilon, ly nhựa sử dụng một lần… 

Bước đầu tiên để hạn chế rác thải nhựa là từ chối sử dụng các sản phẩm nhựa nếu không cần thiết. TP HCM có thể bắt đầu với khuyến nghị hạn chế những vật dụng nhựa sử dụng một lần trong các cơ sở kinh doanh thực phẩm và sản phẩm vệ sinh khách sạn. 

Tiếp tục đề xuất áp đặt lệ phí cho túi nhựa không phân hủy và cốc cà phê mang đi. Tiếp tục duy trì chuỗi hoạt động tuyên truyền tại các cửa hàng kinh doanh ẩm thực, ăn uống, dịch vụ về việc thay đổi các bao bì nhựa bằng các bao bì thân thiện môi trường. Một số cơ quan còn tổ chức các hoạt động cuối tuần với nội dung: Thu phí xả thải chất thải nhựa vào các ngày thứ bảy tại khu vực như phố đi bộ. Triển khai thực hiện Chương trình giúp giảm chất thải nhựa cũng như giúp người dân hình thành thói quen "phải trả tiền xả thải". 

Thông qua hoạt động thí điểm để giúp đánh giá chính sách "thu phí xả thải", từ đó xây dựng lộ trình thu phí thích hợp. Lộ trình cũng dần dần hướng đến lệnh cấm thị trường đối với ống hút nhựa, túi nhựa không phân hủy và hộp đựng thức ăn. Việc giảm sử dụng nhựa là quá trình phải làm từng bước. Bắt đầu từ những thay đổi nhỏ rồi đi vào cuộc sống hàng ngày của mỗi người dân thành thói quen. Đặc biệt là tất cả các hoạt động này góp phần thay đổi hành vi tiêu dùng mỗi ngày ngay từ bây giờ, bên cạnh việc ban hành các chính sách, thiết chế luật.

PV: Nguyên nhân chậm do đâu?

Nguyên nhân lớn nhất là chi phí cho việc sử dụng bao bì bằng chất liệu khác còn cao cho nên các doanh nghiệp, siêu thị, nhà bán lẻ phải có kế hoạch chuyển đổi. Thêm vào đó, việc ban hành các thiết chế luật pháp cần phải tính toán đến vấn đề cạnh tranh trong kinh doanh buôn bán để làm sao khi luật, quy định ban ra thì tất cả phải đảm bảo được thực thi đồng bộ. Từ đó đem lại sự cạnh tranh công bằng trong môi trường kinh doanh. Ví dụ, chỗ này bị buộc sử dụng túi đựng sinh học giá cao hơn thì người kinh doanh, người tiêu dùng sẽ chuyển sang nơi khác giá tốt hơn. Vậy nên yếu tố quan trọng là phải tổ chức đồng bộ. 

Thực tế thì cũng đã có nhiều siêu thị, nhà phân phối đã có bộ nhận diện bao bì giấy, ống hút giấy, vật liệu hữu cơ thay thế cho sản phẩm nilon sử dụng một lần.

PV: Chính sách nào hỗ trợ các nhà phân phối, nhà bán lẻ, siêu thị trong quá trình xây dựng lộ trình giảm thiểu túi nilon, đồ dùng nhựa sử dụng một lần?

Về phía các siêu thị, nhà phân phối cũng đã đưa ra yêu cầu được trợ giúp do sản xuất bao bì tái chế đắt tiền, tăng chi phí. Chính phủ không thể hỗ trợ giá từ ngân sách nhưng có thể có chính sách hỗ trợ từ thuế, mặt bằng… Đây là lộ trình bắt buộc, chúng ta không có lựa chọn khác ngoài chuyển đổi vật liệu bao bì đựng thân thiện với môi trường. Vì khi ý thức của người tiêu dùng được nâng cao mỗi ngày, ý thức tiêu dùng "xanh" sẽ là xu thế chung, xu thế tiến bộ của toàn thế giới thì họ sẽ đánh giá sản phẩm với tiêu chí "xanh", rồi sau đó mới đưa ra quyết định chọn lựa sản phẩm.

PV: Xin cảm ơn ông!