BÀ LÃO HƠN NỬA THẾ KỶ SỬA Ô TÔ ĐAU ĐÁU CHƯA TÌM ĐƯỢC NGƯỜI TRUYỀN NGHỀ
Mấy năm nay, các con đều khuyên bà Sâm nên dừng công việc sửa ô tô lại để an dưỡng tuổi già nhưng bà vẫn đau đáu trong lòng vì chưa tìm được người chịu khó, thật thà, chất phác để truyền lại nghề. Tiệm sửa xe không chỉ là nơi bà tìm niềm vui mà còn là tâm huyết cả một đời.
Nghe tiếng máy có thể "bắt bệnh"
Nhiều năm qua, người dân ở phố Ngọc Lâm (Q.Long Biên, Hà Nội) đã quá quen thuộc với hình ảnh bà Nguyễn Thị Hồng Sâm (73 tuổi) tay cầm cờ lê, đầu đeo đèn pin, nằm gầm ô tô để sửa chữa máy móc. Mặc dù đã qua tuổi thất thập nhưng đôi chân bà Sâm vẫn nhanh nhẹn, bàn tay vặn ốc cứ thoăn thoắt chẳng khác gì thanh niên. Ở tuổi này, bà vẫn sử dụng điện thoại thông minh, vẫn nhắn tin hỏi thăm sức khỏe của bạn bè, người thân.
Nhiều khách sửa xe quen thuộc với bà đã hơn 30 năm. Bất cứ chiếc xe nào họ đưa tới, bà Sâm chỉ cần nghe tiếng máy nổ hay nhìn bằng mắt là có thể bắt được "bệnh" cho xe đó ngay.
Mấy năm nay, bà chủ yếu sửa phần máy trên (khu vực cabo) và ắc-quy, không chui gầm xe sửa nữa. Trường hợp xe nào hỏng, cần chui gầm xe kiểm tra, bà tư vấn giúp khách, rồi hướng dẫn đưa ra gara ô tô lớn để sửa.
Nhân lúc vắng khách, bà ngồi xuống chiếc ghế tựa, lôi đồ nghề ra sắp xếp. Người phụ nữ lớn tuổi bất chợt nhớ đến ký ức ngày xưa, thời bà còn là cô nữ sinh. Năm đó, bà Sâm sống cùng bố mẹ và các em ở huyện Thanh Oai, tỉnh Hà Tây cũ, nay là Hà Nội. Gia cảnh nghèo túng nên học xong lớp 10, bà Sâm đăng ký học ngành điện ô tô 4 năm, với hy vọng sớm kiếm được tiền, gửi cho bố mẹ nuôi các em.
Tốt nghiệp, bà được phân công về làm Đội trưởng đội xe 10 người tại Xí nghiệp vận tải - xe khách Thái Bình. Đội xe chỉ có 2 nữ, chuyên sửa chữa, bảo dưỡng các loại xe ô tô. Các đồng nghiệp luôn thắc mắc, tại sao cô gái lại lựa chọn công việc nặng nhọc này, lại xuống tỉnh lẻ làm việc? Bà Sâm chỉ đáp: "Nhà nước phân công làm việc ở đâu, tôi về đó".
Tại xưởng, bà tham gia tất cả các công việc liên quan đến điện, kể cả điện sản xuất, ắc-quy... Bà vốn xuất thân từ gia đình nông thôn nghèo, 13 tuổi đã đi nhặt lông gà, lông vịt kiếm tiền giúp bố mẹ lo cái ăn. Khi vào đời, bà hăng say lao động. Sức làm việc của bà khiến nhiều đồng nghiệp nam phải nể phục, ví bà như "người thép".
Lúc trẻ bà nặng 45kg nhưng thường chui dưới gầm xe, 2 chân chống lên để đỡ cái đề-ma-rơ (bộ phận khởi động động cơ) nặng khoảng 30kg, tay thoăn thoắt sửa máy. "Việc này đến nam giới còn oải nhưng không hiểu sao khi đó tôi rất khỏe. Mỗi lần chỉ cần chống chân vào, ghì chặt đề-ma-rơ rồi đưa tay tháo ra sửa", bà nhớ lại.
"Nghề của tôi 24/24 mặc đồ bảo hộ, thời gian đâu mà chải chuốt, kẻ vẽ"
Cả đời chưa từng thoa son, đánh phấn
Công việc thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại nhưng bà Sâm khẳng định, từ lúc vào nghề cho đến nay, bà chưa bao giờ gặp tai nạn hay bị ảnh hưởng sức khỏe.
"Chính vì tôi đeo bảo hộ, găng tay cao su rất cẩn thận nên không bị dính hóa chất. Tôi nhớ, ngày xưa ai ở xưởng cũng đều phải pha hóa chất, đồng nghiệp nữ rất ngại làm khâu này. Tôi mặc đồ bảo hộ đầy đủ rồi thực hiện những khâu quan trọng nhất", bà Sâm chia sẻ.
Theo bà, bất cứ việc nào cũng cần tuân thủ các nguyên tắc lao động an toàn. Như vậy không chỉ bảo vệ bản thân mà còn vì gia đình. Bà Sâm làm việc tại Thái Bình được 5 năm thì chuyển công tác về Hà Nội cùng chồng con. Năm 45 tuổi, bà được điều chuyển sang công việc khác nhưng thấy không phù hợp nên xin nghỉ.
Năm 1993 bà về hưu, liền mua ngay đồ sửa chữa ô tô, dựng tấm biển: "Sửa chữa điện, thay ắc quy" để tiếp tục làm nghề. Ngoài sửa ô tô, thay ắc quy, sửa chữa đồ điện lặt vặt, bà Sâm còn sửa cả ắc quy, kiểm tra điện và thay dầu cho xe.
Về hưu nhưng bà vẫn lăn lộn với những chiếc ô tô khách mang đến, mặc bộ đồ bảo hộ, tóc túm cao, đôi tay lấm lem dầu mỡ. Các loại xe tải, xe khách, xe cần cẩu..., xe nào bà cũng có thể lên lái được. Theo bà, nếu không biết lái, làm sao có thể hiểu xe và biết nó mắc "bệnh" gì.
Là phụ nữ nhưng đôi tay bà cầm cờ lê, dầu mỡ còn nhiều hơn cầm phấn son. Người phụ nữ này thổ lộ, cả đời bà chưa từng thoa son, đánh phấn, hay khoác lên người bộ váy đẹp. "Nghề của tôi 24/24 mặc đồ bảo hộ, thời gian đâu mà chải chuốt, kẻ vẽ", bà Sâm tủm tỉm cười.
Bất kể ngày hay đêm, nếu khách gặp sự cố hay muốn sửa gấp, bà đều sẵn lòng. Một trường hợp khách hàng thân thiết cho đến bây giờ là vợ chồng anh Hùng (Gia Lâm, Hà Nội) làm nghề cho thuê loa đài, làm nhạc... Anh Hùng từng đến tiệm bà Sâm sửa xe và thay ắc quy vài lần.
Lần đó, vợ chồng anh Hùng có sự kiện diễn ra và buổi sáng, cần vận chuyển đồ đến địa điểm sớm. Tuy nhiên, 3 giờ sáng xe tải bỗng chết máy, các gara ô tô đều chưa mở. Lúc bế tắc, anh nhớ đến bà Sâm nhưng ngại gọi vì sớm quá. Anh phân vân chưa biết giải quyết ra sao thì vợ anh chủ động liên hệ bà Sâm. Qua cuộc điện thoại, bà hỏi anh Hùng các triệu chứng của xe rồi chuẩn bị đồ đến đó sửa. Sau vài thao tác đơn giản của bà, chiếc xe nổ máy giòn giã và lăn bánh.
"Kinh doanh ai cũng muốn có lãi nhưng đừng "treo đầu dê, bán thịt chó", vì vài đồng mà sửa đồ đểu cho khách"
Lo "đứa con tinh thần" không có người nối nghiệp
Một lần khác, vào đúng đêm 30 Tết, anh Nguyễn Văn Đồng (Q.Long Biên) từ cơ quan ở Q.Thanh Xuân về nhà. Xe đi đến phố Ngọc Lâm đột nhiên dở chứng, không thể đề lên được.
Phố xá vắng tanh, anh đưa mắt tìm quanh, bắt gặp biển hiệu nhà bà Sâm. Anh đánh liều gọi theo số điện thoại đề trên đó. Mặc dù bận chuẩn bị đồ cúng Giao thừa nhưng bà vẫn nhận lời sửa giúp. Câu chuyện này xảy ra đã 5 năm. Đến giờ, mỗi lần qua phố Ngọc Lâm, anh Đồng vẫn ghé vào hỏi thăm bà Sâm.
"Tôi đề số điện thoại lên cửa cũng nhằm mục đích cứu hộ cho mọi người. Tôi giúp người ta, người ta đi giúp người khác, lòng tốt nhờ vậy được nhân lên", bà Sâm bộc bạch.
Tất cả các khách hàng đến tiệm sửa xe, dù là thay dầu, chỉnh điện hay thay ắc quy, bà Sâm đều xin số điện thoại của họ để chăm sóc khách hàng. Cách đây 1 năm, chồng bà qua đời, khách hàng từ các tỉnh nghe tin, dù không về được, họ cũng tìm cách gửi vòng hoa kính viếng.
Mấy năm nay, các con đều khuyên bà nên dừng công việc này lại để an dưỡng tuổi già nhưng bà Sâm vẫn đau đáu trong lòng vì chưa tìm được người chịu khó, thật thà, chất phác để truyền lại nghề. Tiệm sửa xe không chỉ là nơi bà tìm niềm vui mà còn là tâm huyết cả một đời, bà muốn dạy nghề cho ai đó, để đến khi bà mất đi cũng được an yên.
Nhiều lần các con tổ chức họp gia đình, muốn mẹ nghỉ việc nhưng năm nào bà cũng hứa "sang năm sẽ nghỉ". Bà lão không đành lòng khi tiệm sửa xe cả đời gắn bó đóng cửa.
"Tôi muốn có người để truyền nghề sửa chữa ô tô nhưng 3 đứa con chẳng đứa nào chịu theo", bà Sâm buồn bã kể
Có lần, 3 người con của bà Sâm thuê người giả vờ mua cửa tiệm và xin học nghề để mẹ tình nguyện "về hưu". Thấy có người đến nói trúng ý mình, bà lão mừng ra mặt. "Bà càng tỏ ra vui mừng, chúng tôi lại càng áy náy. Sợ mẹ biết bị lừa sẽ buồn và giận nên mấy anh em lại không đành lòng làm thế", chị Ngân (con gái bà Sâm) kể.
"Kinh doanh ai cũng muốn có lãi nhưng đừng "treo đầu dê, bán thịt chó", vì vài đồng mà sửa đồ đểu cho khách", người phụ nữ 53 năm làm nghề sửa ô tô bộc bạch.
Chia tay bà Sâm khi trời đã sẩm tối, từ xa quay nhìn lại, chúng tôi vẫn thấy bà ngồi ở bậc thềm nhìn ra. Ánh mắt bà Sâm mang nhiều tâm sự và tỏ rõ vẻ lo lắng, bà lo cho "đứa con tinh thần" của mình không có người nối nghiệp. Với người thợ già này, nghĩ tới cảnh một ngày nào đó xưởng làm việc bị đóng cửa thì xót xa lắm!