Dự án Luật Nhà giáo: Cần trao quyền thực chất cho nhà giáo

Trình bày Tờ trình của Chính phủ, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cho biết việc xây dựng dự án Luật nhằm thể chế hóa đầy đủ, kịp thời đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về nhà giáo, nhất là quan điểm “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu,” nhà giáo “giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục.”

Bên cạnh đó, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đồng bộ, thống nhất, toàn diện nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện mục tiêu trọng tâm, xuyên suốt là xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lượng, tốt về chất lượng; tôn vinh nhà giáo và tạo động lực cho người dạy, học, tạo điều kiện để nhà giáo yên tâm công tác, yêu nghề, tâm huyết và trách nhiệm với nghề; góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về giáo dục.

Dự án Luật gồm 9 chương, 71 điều; cụ thể hóa 5 chính sách trong đề nghị xây dựng Luật đã được Chính phủ thông qua, bao gồm: Định danh nhà giáo; Tiêu chuẩn và chức danh nhà giáo; Tuyển dụng, sử dụng và chế độ làm việc của nhà giáo; Đào tạo, bồi dưỡng, đãi ngộ và tôn vinh nhà giáo; Quản lý nhà nước về nhà giáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh, đại diện cơ quan thẩm tra, cho biết Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành sự cần thiết xây dựng dự án Luật Nhà giáo. Về cơ bản, hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đáp ứng điều kiện trình Quốc hội xem xét.

Về một số chính sách trọng tâm, Thường trực Ủy ban đồng tình với việc cần trao quyền thực chất cho nhà giáo, nhưng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, quy định quyền nhà giáo chính xác, phù hợp; quy định quyền nhà giáo đặt trong tương quan với quyền của viên chức để không ảnh hưởng tới quyền lợi nhà giáo công lập.

Về tuyển dụng, sử dụng, đánh giá nhà giáo (từ Điều 20 đến Điều 43), Thường trực Ủy ban cho rằng việc giao thẩm quyền tuyển dụng giáo viên, giảng viên cho cơ sở giáo dục nhằm tăng quyền chủ động cho ngành giáo dục.

Tuy nhiên, có ý kiến băn khoăn về tính khả thi của quy định này đối với một số loại hình cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông có quy mô nhỏ. Việc thay đổi thẩm quyền, phương thức tuyển dụng nhà giáo so với quy định của Luật Viên chức sẽ khó điều động, bổ nhiệm nhà giáo sang các chức danh nghề nghiệp khác.

Về chính sách đãi ngộ, tôn vinh nhà giáo (các Điều 44, 45, 46), Thường trực Ủy ban đồng tình cần có chính sách tiền lương cho nhà giáo nhằm tạo động lực cho giáo viên an tâm công tác, thu hút sinh viên giỏi vào ngành sư phạm.

Tuy nhiên, việc thể chế hóa chủ trương này cần phù hợp với bối cảnh thực hiện cải cách tiền lương; tránh cách hiểu sẽ có một thang, bảng lương riêng dành cho nhà giáo.

Thường trực Ủy ban cho rằng cần có chính sách hỗ trợ và chính sách thu hút nhà giáo, tuy nhiên cần đánh giá tác động, xác định đối tượng nhà giáo được thụ hưởng, nguồn lực bảo đảm thực hiện chính sách.

Có ý kiến đề nghị cần rà soát các chính sách hỗ trợ, thu hút để tránh trùng lắp hoặc bỏ sót đối tượng; bổ sung chính sách thu hút người có học lực xuất sắc vào học ngành sư phạm, giữ sinh viên xuất sắc ở lại trường làm giảng viên đại học.

Qua thảo luận, các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự nỗ lực của cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan chủ trì thẩm tra đã có sự phối hợp rất chặt chẽ, nghiên cứu nghiêm túc, xây dựng hồ sơ dự án Luật về mặt hình thức khá đầy đủ, bảo đảm đúng quy định.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất chủ trương; đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo của Chính phủ tập trung cao, tiếp thu tối đa ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra sơ bộ của Ủy ban Văn hóa, Giáo dục; tiếp tục xin ý kiến chuyên gia, nhà quản lý để hoàn thiện dự thảo Luật trên tinh thần thận trọng, nhất quán, đột phá, thiết thực, hiệu quả và phải giải quyết được những vấn đề đang vướng mắc.

Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, việc ban hành Luật Nhà giáo cần làm rõ đặc thù chính sách dành cho nhà giáo; có phân biệt giữa nhà giáo và nhà quản lý giáo dục hay không.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo lắng nghe ý kiến của các đối tượng chịu sự tác động của cơ quan quản lý nhà nước, chỉ quy định những vấn đề đã chín, đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm. Việc xây dựng dự án luật phải bảo đảm thận trọng, nhất quán, bảo đảm chất lượng, đột phá về chính sách, nhưng không phá vỡ cấu trúc của hệ thống pháp luật hiện hành.