Bà Trần Thị Phương Lan, Phó Hiệu trưởng Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu chia sẻ về quá trình chuyển đổi sách giáo khoa chữ nổi dành cho học sinh khiếm thính.
Việc chuyển đổi các nội dung trong bộ sách giáo khoa theo chương trình mới sang ngôn ngữ cho người khiếm thị phải thực hiện thủ công nên tốn rất nhiều công sức, trí tuệ. Điều đó khiến giá thành của bộ sách giáo khoa chữ nổi lên tới hơn 170 triệu đồng (tiền chế bản), còn nếu tính riêng giá nguyên liệu để làm 1 quyển (trong bộ Tiếng Việt) là 500.000 đồng. Với trách nhiệm và lòng yêu nghề, các thầy cô trường Nguyễn Đình Chiểu (Hà Nội) đã không quản ngày đêm để có bộ sách cho học trò ngay khi vào năm học mới.
Chỉ ít ngày sau khi bộ sách giáo khoa mới dành cho học sinh lớp một được cung ứng, bằng những nỗ lực quên mình các giáo viên trường hòa nhập Nguyễn Đình Chiểu (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) đã chuyển đổi được phần sách giáo khoa (SGK) chữ nổi phục vụ cho việc học của các em khiếm thị đến tuần 18 (hết học kỳ I).
Theo Chương trình giáo dục phổ thông mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo, năm học 2020-2021 là năm đầu tiên đổi mới SGK dành cho học sinh lớp một nhưng vẫn chưa có bộ sách chữ nổi dành riêng cho học sinh khiếm thị. Vì vậy, việc kịp thời có sách giáo khoa chữ nổi, giúp việc nghe giảng của học sinh khiếm thị bắt kịp so với các bạn bình thường, quá trình giảng dạy của giáo viên không bị ngắt đoạn là yêu cầu hàng đầu với các thầy cô trong trường.
Trước tình cảnh đó, để các học sinh khiếm thị có thể theo kịp chương trình học như các học sinh bình thường khác, các giáo viên Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu đã chủ động chuyển đổi SGK chương trình mới sang SGK chữ nổi Braille dành cho học sinh khiếm thị.
Tính từ khi nhận được bộ SGK mới (đầu tháng 8/2020), bằng những nỗ lực quên mình các giáo viên đã chuyển đổi nội dung đến tuần thứ 18 của năm học, kịp thời có SGK chữ nổi dành cho học sinh khiếm thị của trường ngay sau khi khai giảng năm học mới (5/9/2020).
Được biết để chuyển đổi một bộ sách giáo khoa chữ nổi, một trường chuyên biệt với đầy đủ trang thiết bị, cùng với đội ngũ có chuyên môn trong ngành xuất bản trung bình phải mất 6 tháng.
Còn đội ngũ chuyển đổi sách giáo khoa tại trường Nguyễn Đình Chiểu chỉ có 11 người, trong đó có 2 cán bộ quản lý và 9 giáo viên, cộng với thời gian gấp rút. Bởi vậy, để các em khiếm thị có sách giáo khoa chữ nổi kịp thời, “Các thầy cô hầu như tuần nào cũng làm việc, có những khi đến 23h, thậm chí có lúc đến 2-3h sáng ngày hôm sau”, bà Trần Thị Phương Lan, Phó Hiệu trưởng Trường PTCS Nguyễn Đình Chiểu, cho biết.
Bộ sách mà nhà trường lựa chọn chuyển đổi là Bộ sách Cánh diều. Một trang sách ở bộ này, thông thường giáo viên phải chuyển sang 4-5 trang sách nổi, nhất là ở môn Tiếng Việt, Toán. Tập một môn Tiếng Việt sau chuyển đổi sẽ thành 3 quyển, còn tập một môn Toán sau khi chuyển đổi sẽ thành 6 quyển.
Quá trình chuyển đổi từ SGK bình thường sang SGK chữ nổi phải qua các công đoạn: chuyển kênh chữ, kênh hình, dàn trang chữ nổi, bố cục từng quyển và in ấn.
Về việc chuyển kênh chữ, có thể chuyển bằng phần mềm để chuyển chữ thường trong bản text sang chữ nổi, nhưng vì không soát được lỗi chính do 2 font của hai dạng chữ khác nhau – dẫn đến hiện tượng gẫy dòng, mất chữ. Các thầy cô trường Nguyễn Đình Chiểu phải làm theo cách thủ công là gõ trực tiếp bằng chữ nổi. Cách này có độ chính xác cao, không bị lỗi chính tả nhưng rất mất thời gian.
Còn về kênh hình, việc chuyển đổi phức tạp hơn, nhất là khi chuyển đổi kênh hình của môn Tiếng Việt. Ví như cái ghế có thể chuyển sang kênh hình nhưng dòng sông thì không chuyển được. Vì vậy, có những hình ảnh không thể chuyển đổi được và giáo viên trong quá trình dạy phải dùng lời để "minh họa".
Chi phí tiền nguyên liệu (giấy in nhiệt, bìa, gáy) và công đóng trung bình để làm một bộ sách tiếng Việt (gồm 6 quyển) là gần 3 triệu đồng. Còn nếu tính cả tiền chế bản (chiếm nhiều chi phí nhất) thì bộ sách giáo khoa lớp 1 với 6 đầu sách (Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên - Xã hội, Đạo đức, Âm nhạc, Hoạt động trải nghiệm) sẽ có chi phí hơn 170 triệu đồng. Tất cả kinh phí đều do nhà trường tự chi, không có sự hỗ trợ từ phía các cơ quan nhà nước, về phía phụ huynh theo quy định không phải đóng.
Được biết, trường Nguyễn Đình Chiểu là một trong số ít trường ở nước ta có các trang thiết bị máy móc để phục vụ việc làm sách chữ nổi. Các phương tiện này chủ yếu do một tổ chức nước ngoài tài trợ trong suốt gần 20 năm, với tổng giá trị khoảng 2,5 tỷ đồng.
Nhưng tới đây, tổ chức này sẽ rút toàn bộ ra khỏi Việt Nam để hỗ trợ cho các quốc gia ở châu Phi phát triển giáo dục. “Điều này dẫn đến, trường không còn nguồn hỗ trợ để chuyển đổi sách chữ nổi nữa, trong khi vào những năm sau Bộ Giáo dục - Đào tạo yêu cầu phải đổi mới sách giáo khoa lớp 2, lớp 6, lớp 3, lớp 7, lớp 10…”, bà Trần Thị Phương Lan bày tỏ sự lo lắng.